Πότε πρέπει να γίνεται οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά;

Ο οφθαλμολογικός έλεγχος στα παιδιά θέλει ιδιαίτερη προσοχή στις μικρές ηλικίες καθώς τα παιδιά αναπτύσσουν την όραση τους μέχρι περίπου το 8ο έτος.

Κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα ενός ενήλικα πχ. μυωπία ή αστιγματισμός που για εκείνον είναι απλό θέμα, δεν μπορεί να συγκριθεί με το αντίστοιχο πρόβλημα σε μικρές ηλικίες καθώς εκεί η βλάβη στην όραση ενδέχεται να είναι καθοριστική και μη αναστρέψιμη.

Η πρόληψη στην υγεία των ματιών είναι ιδιαίτερα σημαντική όπως αντίστοιχα και σε όλους τους τομείς της ιατρικής. Ο έγκαιρος προληπτικός έλεγχος μπορεί να προλάβει μόνιμα προβλήματα όρασης, ακόμα και πολύ σπάνιες περιπτώσεις που κινδυνεύει και το ίδιο το παιδί πχ. κακοήθεις όγκοι.

Οι λόγοι για τους οποίους είναι επιβεβλημένος ο έγκαιρος προληπτικός έλεγχος της υγείας των ματιών των παιδιών είναι οι παρακάτω:

• Αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα το πρόβλημα ενδέχεται να υπάρξει απώλεια όρασης

• Πολλές φορές οι γονείς δεν μπορούν να αντιληφθούν τα οφθαλμολογικά προβλήματα των παιδιών, πιστεύοντας ότι τα παιδιά υπερβάλουν στις περιγραφές τους

• Αρκετά παιδιά δεν δίνουν σημασία σε προβλήματα όρασης και δεν τα αναφέρουν στους γονείς τους θεωρώντας ότι η κατάσταση που βιώνουν είναι φυσιολογική

.• Σε πολλά οφθαλμολογικά προβλήματα δεν υπάρχουν έντονα κι απότομα συμπτώματα που να οδηγήσουν στον οφθαλμίατρο

• Ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος των παιδιών δίνει αυξημένες πιθανότητες για καλή όραση αργότερα στην ενήλικη ζωή

Πότε πρέπει να γίνεται οφθαλμολογική εξέταση στο παιδί;

Η λανθασμένη κοινή πεποίθηση είναι ότι για να μπορεί να γίνει οφθαλμολογικός έλεγχος στο παιδί θα πρέπει να μπορεί να συνεννοηθεί με τον οφθαλμίατρο ή να μπορεί να διαβάζει. Ο ειδικός οφθαλμίατρος για παιδιά έχει τις γνώσεις, την πείρα και τα ειδικά μηχανήματα για να κάνει όλες τις απαραίτητες για το παιδί εξετάσεις.

Ο οφθαλμολογικός έλεγχος θα πρέπει να γίνεται:

• αμέσως μετά τη γέννηση

• στους 9-12 μήνες

• στην ηλικία των 3 ετών

• στην ηλικία των 5 ετών

• κάθε χρόνο στις αρχές της σχολικής χρονιάς

Τα πιο συνηθισμένα οφθαλμολογικά προβλήματα που ενδέχεται να εμφανίσουν τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία είναι τα εξής

:• αμβλυωπία

• στραβισμό

• διαθλαστικές ανωμαλίες όπως μυωπία, αστιγματισμό, υπερμετρωπία κ.α.

ενώ πιο σπάνια μπορεί να εμφανιστούν:

• όγκοι

• συγγενές γλαύκωμα

Ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος και η θεραπεία είναι κομβικής σημασίας για την αποκατάσταση προβλημάτων όρασης του μωρού/παιδιού. Αν οι γονείς έχουν υποψίες, ότι υπάρχει επιδείνωση της οπτικής οξύτητας του παιδιού, θα πρέπει να επισκεφτούν τον οφθαλμίατρο χωρίς να περιμένουν να φτάσει η ώρα του τακτικού ελέγχου που έχουν προγραμματίσει.

Ενδέχεται το παιδί να μην έχει κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα κι οι υποψίες των γονέων να μην είναι βάσιμες, αλλά τουλάχιστον ο οφθαλμίατρος θα λύσει τις απορίες και θα ενημερώσει τους γονείς. Εξάλλου, είναι καλύτερα να πάνε 2 φορές το παιδί στον οφθαλμίατρο χωρίς αυτό να έχει πρόβλημα παρά να μην το πάνε καθόλου με τον κίνδυνο να υπάρχει ένα πρόβλημα που παραβλέποντάς το θα δημιουργήσει μη αναστρέψιμη βλάβη στην όραση του παιδιού. Η κοινή ιπποκράτειος ρήση “καλύτερα να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις” βρίσκει και στα οφθαλμολογικά προβλήματα την εφαρμογή της.

ΡΩΓΜΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΥΣ

Η ρωγμή αμφιβληστροειδούς είναι μια επικίνδυνη κατάσταση για τον βυθό του οφθαλμού, όπου σε ένα ή περισσότερα σημεία της περιφέρειας, συνήθως, του αμφιβληστροειδούς δημιουργείται ενα σχίσιμο. Το σχίσιμο αυτό προκαλείται απο έλξη που ασκείται  στον αμφιβληστροειδή απο το υαλοειδές, κυρίως όταν συμβεί η λεγόμενη αποκόλληση του υαλοειδούς.

Το υαλοειδές είναι μια παχύρευστη γέλη (gel), η οποία γεμίζει την οπίσθια κοιλότητα του βολβού του οφθαλμού. Με την πάροδο της ηλικίας, η γέλη αυτή ρευστοποιείται και υφίσταται αλλοιώσεις που τις βλέπουμε σαν «μυγάκια». Ενίοτε, ώς φυσιολογική διαδικασία ή μετά από κάποια μηχανική αιτία (άρση βάρους, απότομη κίνηση κεφαλής ή χτύπημα) το υαλοειδές μπορεί να ξεκολλήσει απο την οπίσθια επιφάνεια του αμφιβληστροειδή, όπου φυσιολογικά είναι κολλημένο. Έτσι, προκύπτει η οπίσθια αποκόλληση υαλοειδούς. Το φαινόμενο συνοδεύεται συνήθως απο λάμψεις και «φωτοψίες» στην περιφέρεια του οπτικού πεδίου, λόγω έλξεων που ασκεί το υαλοειδές κατά το ξεκόλλημά του.

Σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατόν οι έλξεις αυτές να προκαλέσουν ρωγμή στον αμφιβληστροειδή, όπότε οι ασθενείς μπορεί να αντιληφθούν «ιστό αράχνης» και πολλά «μυγάκια» μαζί με λάμψεις. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο συχνό σε άτομα με υψηλή μυωπία, όπου υπάρχουν περιφερικές εκφυλιστικές αλλοιώσεις στο βυθό. Θα πρέπει τότε να ακολουθήσει άμεση επίσκεψη στον οφθαλμίατρο για προεκτική βυθοσκόπηση.

Η βυθοσκόπηση είναι μια εξέταση του βυθού του οφθαλμού που απαιτεί πρώτα τη διαστολή της κόρης με ειδικά κολλύρια. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά και ακολουθεί η προσεκτική επισκόπηση του βυθού και ειδικά της περιφέρειας, όπου συνήθως συμβαίνουν οι ρωγμές. Όταν διαπιστωθεί η παρουσία έστω και μιας ρωγμής, τότε αξιολογούμε κάποιες παραμέτρους και αποφασίζουμε εαν θα προβούμε σε θεραπεία. Εφόσον η ρωγμή συνοδεύεται απο πρόσφατα συμπτώματα, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, τότε η θεραπεία είναι επιβεβλημένη. Αυτή περιλαμβάνει λέιζερ στον αμφιβληστροειδή, γύρω απο τα χείλη της ρωγμής, ώστε να δημιουργηθούν πολλαπλά εγκαύματα και να περιχαρακωθεί η περιοχή περιφερικά της ρωγμής (φαίνονται σαν λευκές κηλίδες στις φωτογραφίες). Έτσι, επιτυγχάνουμε να μην περάσει ρευστοποιημένο υαλοειδές μέσα απο τη ρωγμή και προκαλέσει αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.

Μετά από την επέμβαση απαιτείται επανεξέταση αρχικά ανά εβδομάδα, έπειτα ανά 2 εβδομάδες, ανά μήνα και ανά εξάμηνο για να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει άλλη ρωγμή αλλά και ότι η ήδη υπάρχουσα έχει περιχαρακωθεί επαρκώς.

Οφθαλμική και οπτική ημικρανία

Οπτική διαταραχή που προκαλείται από οφθαλμική ημικρανία

Η οφθαλμική ημικρανία είναι μια σπάνια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από προσωρινή απώλεια όρασης ή ακόμα και προσωρινή τύφλωση στο ένα μάτι. Οι οφθαλμικές ημικρανίες προκαλούνται από μειωμένη ροή αίματος ή σπασμούς αιμοφόρων αγγείων στον αμφιβληστροειδή ή πίσω από το μάτι.

Σε μια οφθαλμική ημικρανία, η όραση στο προσβεβλημένο μάτι επανέρχεται κανονικά σε μια ώρα. Οι οφθαλμικές ημικρανίες μπορεί να είναι ανώδυνες ή μπορεί να εμφανιστούν μαζί με (ή μετά) έναν πονοκέφαλο ημικρανίας.

Δυστυχώς, ο όρος “οφθαλμική ημικρανία” χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει μια πολύ πιο κοινή (και ακίνδυνη) κατάσταση – που ονομάζεται οπτική ημικρανία ή αύρα της ημικρανίας – που χαρακτηρίζεται από προσωρινές οπτικές διαταραχές που γενικά εξαφανίζονται μέσα σε 30 λεπτά.

Σε αντίθεση με τις οφθαλμικές ημικρανίες, μια οπτική ημικρανία επηρεάζει συνήθως και τα δύο μάτια.

Τώρα ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στις οφθαλμικές ημικρανίες και τις οπτικές ημικρανίες:

Οπτική ημικρανία και συμπτώματα οφθαλμικής ημικρανίας

Τα συμπτώματα οφθαλμικής ημικρανίας γενικά περιλαμβάνουν ένα μικρό τυφλό σημείο που επηρεάζει την κεντρική όραση σας με το ένα μάτι. Αυτό το τυφλό σημείο γίνεται μεγαλύτερο, καθιστώντας αδύνατο για σας να οδηγείτε με ασφάλεια ή να διαβάζετε με το προσβεβλημένο μάτι

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να επηρεαστεί ολόκληρο το οπτικό πεδίο του ενός ματιού. Γενικά, το επεισόδιο διαρκεί λιγότερο από μία ώρα.

Οι οπτικές ημικρανίες εμφανίζονται συχνά ξαφνικά και μπορεί να δημιουργήσουν την αίσθηση της αναζήτησης μέσα από ένα ραγισμένο παράθυρο. Η οπτική ημικρανία μετακινείται συνήθως στο οπτικό σας πεδίο και εξαφανίζεται μέσα σε 30 λεπτά.

Τα συμπτώματα της οπτικής ημικρανίας μπορεί να ποικίλουν και μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Ένα τυφλό σημείο που τρεμοπαίζει στο κέντρο ή κοντά στο κέντρο του οπτικού σας πεδίου

2. Ένα κυματιστό ή ζιγκ-ζαγκ δαχτυλίδι χρώματος φωτός που περιβάλλει ένα κεντρικό τυφλό σημείο

3. Ένα τυφλό σημείο που μεταναστεύει αργά στο οπτικό σας πεδίο

Τα συμπτώματα μιας οπτικής ημικρανίας επηρεάζουν συνήθως και τα δύο μάτια και διαρκούν 30 λεπτά ή λιγότερο. Ένας πονοκέφαλος τύπου ημικρανίας μπορεί να εμφανιστεί λίγο μετά την παρέλευση των συμπτωμάτων μιας οπτικής ημικρανίας ή χωρίς κεφαλαλγία.

Αν αντιλαμβάνεστε  μια τυφλή κηλίδα ή άλλη οπτική διαταραχή και δεν είστε σίγουροι αν πρόκειται για οφθαλμική ημικρανία ή για οπτική ημικρανία, καλύψτε το ένα μάτι τη φορά. Εάν η οπτική διαταραχή εμφανίζεται μόνο στο ένα μάτι, είναι πιθανό ότι πρόκειται για οφθαλμική ημικρανία. Εάν επηρεάζει και τα δύο μάτια, είναι πιθανώς μια οπτική ημικρανία.

Παρόλαυτά αν  ξαφνικά εμφανιστεί τυχόν τυφλό σημείο στο οπτικό σας πεδίο, καλέστε αμέσως ή συμβουλευτείτε έναν οφθαλμίατρο αμέσως για να διαπιστώσετε αν είναι αβλαβές ή πιθανόν ένα σημάδι κάτι πιο σοβαρό, όπως η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

Τι προκαλεί οφθαλμικές και οπτικές ημικρανίες;

Οι οφθαλμικές ημικρανίες πιστεύεται ότι έχουν τα ίδια αίτια με τους πονοκεφάλους της ημικρανίας.

Οι πονοκέφαλοι της ημικρανίας έχουν γενετική βάση και μερικές μελέτες αναφέρουν ότι μέχρι το 70% των ανθρώπων που πάσχουν από τη διαταραχή έχουν οικογενειακό ιστορικό πονοκεφάλων ημικρανίας.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, οι πονοκέφαλοι της ημικρανίας φαίνεται να ενεργοποιούνται από την ενεργοποίηση ενός μηχανισμού βαθιά στον εγκέφαλο, ο οποίος απελευθερώνει φλεγμονώδεις ουσίες γύρω από τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία του κεφαλιού και του εγκεφάλου.

Οι μελέτες απεικόνισης αποκάλυψαν μεταβολές στη ροή αίματος στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια οφθαλμικών ημικρανιών και αυρών ημικρανίας. Αλλά το πως και το γιατί συμβαίνει αυτό και αυτό που προκαλεί την αυθόρμητη λύση των οφθαλμικών ημικρανιών και των οπτικών ημικρανιών παραμένει άγνωστο.

Οι κοινές «αιτίες» της ημικρανίας που μπορούν να προκαλέσουν στο άτομο μια ημικρανιακή επίθεση (συμπεριλαμβανομένων των οφθαλμικών και οπτικών ημικρανιών) περιλαμβάνουν ορισμένα τρόφιμα, όπως πεπαλαιωμένα  τυριά, ποτά με καφεΐνη, κόκκινο κρασί, καπνιστά κρέατα και σοκολάτα.

Τα πρόσθετα τροφίμων, όπως το γλουταμινικό νάτριο (MSG), και τα τεχνητά γλυκαντικά μπορούν επίσης να προκαλέσουν ημικρανίες σε μερικούς ανθρώπους.

Άλλες πιθανές αιτίες ημικρανίας περιλαμβάνουν τον καπνό τσιγάρων, τα αρώματα και άλλες έντονες οσμές, τα λαμπερά φώτα ή αυτά που  τρεμοπαίζουν , την έλλειψη ύπνου και το συναισθηματικό άγχος.

Θεραπεία και πρόληψη

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι οπτικές διαταραχές που προκαλούνται από οφθαλμικές ημικρανίες και οπτικές ημικρανίες τυπικά εξαφανίζονται μέσα σε μια ώρα ή λιγότερο χωρίς θεραπεία.

Αν εκτελείτε καθήκοντα που απαιτούν καθαρή όραση, όταν εμφανίζεται οφθαλμική ημικρανία ή οπτική ημικρανία, σταματήστε αυτό που κάνετε και χαλαρώστε έως ότου η όραση σας επιστρέψει στο φυσιολογικό.

Αν οδηγείτε, παρκάρετε στο πλάι του δρόμου και περιμένετε να περάσουν εντελώς οι διαταραχές της όρασης.

Εάν αντιμετωπίζετε διαταραχές της όρασης που συνοδεύονται από ημικρανία, επισκεφθείτε τον οικογενειακό σας γιατρό ή έναν νευρολόγο για την αξιολόγηση των επεισοδίων ημικρανίας σας.

Ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλεύσει σχετικά με τα πιο πρόσφατα φάρμακα για τη θεραπεία ημικρανιών, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων που έχουν σχεδιαστεί για την πρόληψη μελλοντικών επιθέσεων.

Είναι επίσης μια καλή ιδέα να κρατήσετε ένα σημειωματάριο της δίαιτας και των δραστηριοτήτων σας λίγο πριν από την οφθαλμική ημικρανία ή τα επεισόδια αύρας της ημικρανίας, για να δείτε εάν μπορείτε να εντοπίσετε πιθανούς παράγοντες που μπορείτε να αποφύγετε στο μέλλον.

Εάν οι οφθαλμικές ημικρανίες ή οι αύρες ημικρανίας (οπτικές ημικρανίες) φαίνεται να σχετίζονται με το άγχος, μπορεί να μειώσετε τη συχνότητα των επιθέσεων της ημικρανίας χωρίς φάρμακο απλά:

1. Τρώτε υγιεινά γεύματα σε τακτική βάση
2. Αποφυγή κοινών σφαλμάτων ημικρανίας
3. Να έχετε αρκετό ύπνο
4. Προσπαθείτε να ασκήστε , μειωστε το άγχος, καντε πρακτικές χαλάρωσης όπως γιόγκα και μασάζ

Αν θέλετε να προφυλάξετε τα μάτια σας από παθήσεις, αλλά και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, αυτές οι συμβουλές θα σας φανούν χρήσιμες!

Οι τακτικές επισκέψεις στον οφθαλμίατρο για να ελέγξουμε τα μάτια μας είναι σημαντικές, αλλά ίσως πολλοί από εμάς τις ξεχνάμε. Κι όμως, αν γνωρίζουμε τι συμβαίνει στα μάτια μας – και αν υπάρχουν πιθανοί κίνδυνοι για το μέλλον – είναι ακόμα πιο εύκολο να βελτιώσουμε την όρασή μας και να προλάβουμε τραυματισμούς και προβλήματα. Πώς αλλιώς, όμως, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα μάτια μας είναι προστατευμένα;

Λαμβάνουμε τις απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα

Οι βιταμίνες Α, C και Ε, όπως και ο ψευδάργυρος περιέχουν αντιοξειδωτικά που μπορούν να προλάβουν τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας. Οι καλύτερες πηγές για αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι τα καρότα, οι κόκκινες πιπεριές, το μπρόκολο, το σπανάκι, οι φράουλες, η γλυκοπατάτα και τα εσπεριδοειδή. Εξίσου σημαντικά είναι και τα λιπαρά ω-3, που τα βρίσκουμε στον σολομό και στον λιναρόσπορο.

Τα καροτενοειδή είναι σημαντικά

Μέσα στα καροτενοειδή είναι η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, και αυτά τα δύο συστατικά τα βρίσκουμε και στο μάτι. Τα βρίσκουμε στα πράσινα, φυλλώδη λαχανικά, στο μπρόκολο, στο κολοκυθάκι και στα αυγά. Μπορούμε, όμως, να τα λάβουμε και σε μορφή συμπληρώματος.

Κάνουμε γυμναστική

Το πιστεύετε ή όχι, η γυμναστική ωφελεί και τα μάτια μας. Το να διατηρούμε το βάρος μας στα φυσιολογικά μπορεί να μας προστατεύσει από τον διαβήτη τύπου 2, ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα μικρά αιμοφόρα αγγεία των ματιών.

Διαχειριζόμαστε τις χρόνιες παθήσεις μας

Ο διαβήτης δεν είναι η μόνη χρόνια πάθηση που επηρεάζει την όραση. Άλλες ασθένειες, όπως η υπέρταση και η πολλαπλή σκλήρυνση, που σχετίζονται με χρόνια φλεγμονή του οργανισμού, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα και στα μάτια μας.

Φοράμε προστατευτικά γυαλιά

Είτε δουλεύουμε, είτε έχουμε βγει μια βόλτα, τα μάτια μας πρέπει να είναι προστατευμένα. Ειδικά στην περίπτωση που η δουλειά μας έχει να κάνει με χρήση χημικών, αιχμηρών αντικειμένων ή μετάλλων, η προστασία είναι απαραίτητη.

Δεν ξεχνάμε τα γυαλιά ηλίου

Τα γυαλιά ηλίου δεν είναι μόνο ωραίο αξεσουάρ για την εμφάνισή μας. Είναι από τους μεγαλύτερους συμμάχους των ματιών μας, καθώς μας προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Τα γυαλιά μπορούν να μας βοηθήσουν να ελαττώσουμε τον κίνδυνο καταρράκτη, εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας, αλλά και του αστιγματισμού.

Κάνουμε ένα διάλειμμα

Αν η δουλειά μας αναγκάζει να καθόμαστε μπροστά από έναν υπολογιστή όλη μέρα, κάθε 20 λεπτά πρέπει να κάνουμε διάλειμμα και να εστιάζουμε το βλέμμα μας σε ένα σχετικά μακρινό αντικείμενο, για 20 δευτερόλεπτα.

Κόβουμε το κάπνισμα

Το κάπνισμα καταστρέφει πνεύμονες και καρδιά (και μαλλιά, και δέρμα, και δόντια, και, και, και), αλλά ίσως να μην γνωρίζατε ότι κάνει κακό και στα μάτια σας. Συγκεκριμένα, αυξάνει σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο καταρράκτη και εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας.

Καθαρίζουμε τα χέρια μας και τους φακούς μας

Τα μάτια μας είναι από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του σώματος. Συνεπώς, αν τα χέρια μας έχουν έρθει σε επαφή με μικρόβια και δεν είναι καθαρά, υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης. Το ίδιο ισχύει και για τους φακούς επαφής, αν φοράμε. Πρέπει να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες χρήσης, και να τους διατηρούμε καθαρούς.

Η όραση μας καθώς μεγαλώνουμε

Τα μάτια υφίστανται πολλές αλλαγές με την πάροδο του χρόνου, οι οποίες συχνά επηρεάζουν και την όραση. Πολλές από αυτές τις αλλαγές είναι φυσιολογικές, αλλά ορισμένες οφείλονται σε παθήσεις και πρέπει να αξιολογούνται από τον οφθαλμίατρο.

Αν αρχίσετε γύρω στα 40 σας χρόνια να τα βλεφαρίζετε για να διαβάσετε την ετικέτα ενός προϊόντος ή ένα email στο κινητό σας, δεν χρειάζεται να ανησυχήσετε. Έχετε αρχίσει να αναπτύσσετε πρεσβυωπία, την οποία τελικά εκδηλώνουν όλοι οι μεσήλικες. Ωστόσο άλλοτε οι αλλαγές στην όραση είναι φυσιολογική απόρροια της ηλικίας και άλλοτε όχι.

Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένα σύνολο δισεκατομμυρίων κυττάρων, τα οποία διαρκώς ανανεώνονται και πεθαίνουν, υφιστάμενα στην πορεία πολλές αλλαγές. Την πορεία αυτή ακολουθούν όλα τα σωματικά κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στα μάτια. Έτσι, υφίστανται σταδιακές αλλαγές όλα τα όργανα και οι ιστοί του σώματος και κατ’ επέκταση οι λειτουργίες τους, όπως η όραση.

Στη μέση ηλικία, λ.χ., ο οφθαλμικός φακός γίνεται λιγότερο εύκαμπτος και λιγότερο ικανός να αλλάζει σχήμα. Το επακόλουθο είναι να μην μπορεί να εστιάζει καλά στα κοντινά αντικείμενα και να αναπτύσσεται η πρεσβυωπία. Επιπλέον, ο φακός γίνεται και πιο αδιαφανής, με συνέπεια να διέρχεται από αυτόν λιγότερο φως προς τον αμφιβληστροειδή χιτώνα στο πίσω μέρος των ματιών. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο χρειαζόμαστε ολοένα περισσότερο φως για να βλέπουμε στο ημίφως.

Την ανάγκη για περισσότερο φωτισμό εντείνει το γεγονός ότι ο αμφιβληστροειδής γίνεται λιγότερο ευαίσθητος στα φωτεινά ερεθίσματα. Οι αλλαγές αυτές στην όραση έχουν ως συνέπεια να χρειάζεται ο μέσος 60χρονος άνθρωπος τριπλάσιο φωτισμό απ ό,τι ο μέσος 20χρονος για να διαβάσει ένα βιβλίο!

Η κόρη και η αντίληψη των χρωμάτων

Αλλαγές συμβαίνουν και στην κόρη των ματιών. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η κόρη διαστέλλεται ή συστέλλεται, αναλόγως με την ένταση του φωτός, για να βλέπουμε καλά.

Η ακούσια αυτή αντίδραση επιβραδύνεται με την ηλικία και η όραση χρειάζεται ολοένα περισσότερο χρόνο για να προσαρμοστεί στις εναλλαγές φωτός-σκοταδιού. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένας ηλικιωμένος μπορεί να μην βλέπει τίποτα όταν πρωτομπαίνει σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Ή μπορεί να χάνει παροδικά την όρασή του όταν μπαίνει σε έναν έντονα φωτισμένο χώρο.

Με την ηλικία μπορεί να αλλάξει επίσης η αντίληψη των χρωμάτων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι αποκτά κιτρινωπή χροιά ο οφθαλμικός φακός. Τα χρώματα μπορεί να φαίνονται λιγότερο φωτεινά και η αντίθεση ανάμεσα στα διάφορα χρώματα να γίνει δυσδιάκριτη. Τα μπλε χρώματα μπορεί να αποκτούν γκρι χροιά, ενώ ειδικά όταν βρίσκονται στο φόντο, μπορεί να μοιάζουν ξεθωριασμένα.

Οι αλλαγές αυτές είναι ασήμαντες για τους περισσότερους ανθρώπους. Μερικοί όμως μερικοί μπορεί να δυσκολεύονται να διαβάζουν τα μαύρα γράμματα σε μπλε φόντο.

Οι λεπτομέρειες και η ξηρότητα

Οι αλλαγές στα μάτια με την πάροδο του χρόνου δεν τελειώνουν εδώ. Μειώνεται  ο αριθμός των νευρικών κυττάρων που μεταδίδουν τα οπτικά μηνύματα προς τον εγκέφαλο. Η απώλεια αυτών των κυττάρων μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη των λεπτομερειών, όπως οι διαφορές στις αποχρώσεις και τους τόνους. Διαταράσσει επίσης μία άλλη παράμετρο στην όραση: την αντίληψη του βάθους. Τέλος, δυσχεραίνει και την αξιολόγηση των αποστάσεων.

Μία άλλη αλλαγή είναι ότι τα μάτια αποκτούν την τάση να ξηραίνονται. Η αλλαγή αυτή εκδηλώνεται επειδή μειώνεται ο αριθμός των κυττάρων στην δακρυϊκή στοιβάδα και έτσι η παραγωγή των δακρύων. Τα δάκρυα αποτελούν το κύριο λιπαντικό των ματιών.

Στην τρίτη ηλικία μπορεί να αλλάξει η εμφάνιση των ματιών. Το λευκό τμήμα τους (ο σκληρός χιτώνας), λ.χ., μπορεί να αποκτήσει ελαφρώς κιτρινωπή ή καφέ χροιά. Η αλλαγή αυτή είναι απόρροια της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία, τη σκόνη και τον άνεμο κατά τα χρόνια που προηγήθηκαν.

Ο σκληρός χιτώνας μπορεί επίσης να παρουσιάσει διάσπαρτες έγχρωμες κηλίδες (είναι πιο συχνές σε ανθρώπους με σκούρα επιδερμίδα). Στην επιφάνεια του ματιού, εξ άλλου, μπορεί να εμφανιστεί ένας γκριζόλευκος δακτύλιος (γεροντότοξο). Ο δακτύλιος αυτός αποτελείται από άλατα ασβεστίου και χοληστερόλης και δεν επηρεάζει την όραση.

Γιατί «βουλιάζουν» τα μάτια και «γυρνάει» το βλέφαρο

Επειδή μειώνεται το λίπος γύρω από τα μάτια, αυτά μοιάζουν να «βουλιάζουν» στο πρόσωπο. Μία άλλη αλλαγή είναι ότι λεπταίνει ο επιπεφυκότας.

Όσον αφορά το κάτω βλέφαρο, αυτό μπορεί να χαλαρώσει και να παρουσιάσει στροφή προς τα έξω. Η αλλαγή αυτή οφείλεται στο ότι εξασθενούν οι μύες γύρω από τα μάτια και διατείνονται οι τένοντες. Η κατάσταση αυτή λέγεται εκτρόπιο, μπορεί να επέμβει στη λίπανση του οφθαλμικού βολβού και συμβάλλει στην ξηροφθαλμία, λέει ο δρ Κανελλόπουλος.

Στην τρίτη ηλικία είναι επίσης πιθανό να βλέπει σποραδικά κανείς στο οπτικό πεδίο του κάποια μαύρα σημαδάκια ή «λάμψεις». Αυτά συνήθως είναι ένδειξη γήρατος. Αν, όμως, η εμφάνισή τους αυξηθεί ξαφνικά, πρέπει να συμβουλευθείτε έναν οφθαλμίατρο.

Τι είναι φυσιολογικό στην όραση και τι όχι

Όλ’ αυτά σημαίνουν πως υπάρχουν κάποιες αλλαγές οι οποίες είναι φυσιολογικές και άλλες όχι . Είναι φυσιολογικό:

• Να μην μπορούμε να δούμε καλά τα κοντινά αντικείμενα
• Να δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε τα χρώματα (όπως το μαύρο από το μπλε)
• Να κοπιάζουμε για να δούμε που τελειώνει ένα αντικείμενο και που αρχίζει το φόντο του
• Να χρειαζόμαστε περισσότερο φως για να βλέπουμε καλά
• Να χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο προσαρμογής όταν βγαίνουμε από ένα σκοτεινό δωμάτιο και μπαίνουμε σε ένα φωτεινό

Ωστόσο, η απώλεια όρασης δεν αποτελεί φυσιολογικό τμήμα της γήρανσης, .Είναι απόρροια διαφόρων οφθαλμοπαθειών, οι οποίες εκδηλώνονται πολύ συχνότερα στην τρίτη ηλικία. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνεται η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, το γλαύκωμα, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και ο καταρράκτης.

Πόσο συχνά χρειάζεται έλεγχο η όραση

Τι σημαίνουν πρακτικά όλ’ αυτά; Ότι καθώς μεγαλώνουμε, καλό είναι να υποβαλλόμαστε πιο τακτικά σε προληπτικό έλεγχο των ματιών, ώστε να ξέρουμε τι είναι φυσιολογικό και τι όχι.

Η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συνιστά να υποβαλλόμαστε σε λεπτομερή έλεγχο:

• Κάθε 2-3 χρόνια μετά την ηλικία των 50 ετών
• Κάθε 1-2 χρόνια μετά την ηλικία των 60 ετών

Ο έλεγχος πρέπει να συμπεριλαμβάνει διαστολή της κόρης ματιού με ειδικά κολλύρια, για να ελέγχει ο οφθαλμίατρος καλά το εσωτερικό τμήμα των ματιών, δηλαδή να γίνεται βυθοσκόπηση.

Κερατόκωνος

Ο κερατόκωνος είναι μια εκφυλιστική πάθηση των ματιών που προκαλεί σταδιακή αύξηση του αστιγματισμού και της μυωπίας.

Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι το γεγονός πως ο κερατοειδής λεπταίνει σε κάποιο σημείο του, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει κωνικό σχήμα. Ο κερατόκωνος αντιμετωπίζεται πλέον με νέες, εξελιγμένες θεραπείες.

Τι είναι ο κερατόκωνος και πότε εμφανίζεται

Ο κερατόκωνος είναι μία αμφοτερόπλευρη, μη φλεγμονώδης και δυναμική πάθηση του κερατοειδούς, κατά την οποία η επιφάνειά του προοδευτικά κυρτώνεται και λεπταίνει παίρνοντας μία «κωνική» μορφή. Ο κερατόκωνος έχει ως αποτέλεσμα μια σταδιακή αύξηση αστιγματισμού (ανώμαλος αστιγματισμός) και μυωπίας μέχρι την ηλικία που παγώνει η εξέλιξή του.

Η πάθηση  ξεκινάει στις περισσότερες περιπτώσεις κατά την εφηβεία και εξελίσσεται μέχρι περίπου την ηλικία των 40 με 45 ετών, χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα, καθώς η εξέλιξη μπορεί να σταματήσει και νωρίτερα.

Κερατόκωνος: Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα

Τα βασικότερα συμπτώματα της πάθησης κερατόκωνος είναι το θάμβος της όρασης που συνδυάζεται με απότομη και συχνή αύξησης της μυωπίας αλλά και του αστιγματισμού. Οι ασθενείς που πάσχουν από κερατόκωνο θα αναζητήσουν συχνά οφθαλμίατρο για να αλλάξουν τα γυαλιά τους μέχρι να διαπιστωθεί η ύπαρξη της πάθησης.

Ο κερατόκωνος αποτελεί μια απειλητική για την όραση πάθηση. Σε περιπτώσεις που εξελιχθεί σημαντικά οι ασθενείς δεν μπορούν να δουν καθαρά ούτε με γυαλιά ούτε με φακούς επαφής.

Κερατόκωνος: Οι κυριότεροι τρόποι αντιμετώπισης

Ο κερατόκωνος αντιμετωπίζεται πλέον ριζικά με την επέμβαση διασύνδεσης κερατοειδούς (cross linking). Πρόκειται για μία διαδικασία κατά την οποία γίνεται ενστάλαξη με σταγόνες ριμποφλαβίνης (βιταμίνη Β2) στον οφθαλμό ο κερατοειδής του οποίου στη συνέχεια ακτινοβολείται με υπεριώδη ακτινοβολία Α. Στην αρχή της επέμβασης αφαιρείται το επιθήλιο του κερατοειδούς. Τον τελευταίο καιρό δοκιμάζεται και διασύνδεση κερατοειδούς χωρίς την αφαίρεση επιθηλίου.

Εξελιγμένη μορφή της διασύνδεσης κερατοειδούς αποτελεί η φωτοδιαθλαστική ενδοστρωματική διασύνδεση κερατοειδούς ή PiXL που αποτελεί εξατομικευμένη θεραπεία η οποία εστιάζει ακριβώς στα εξασθενημένα σημεία του κερατοειδούς και πραγματοποιείται αποκλειστικά με το μηχάνημα Mosaic της Avedro.

H διασύνδεση κερατοειδούς (cross linking) μπορεί να συνδυαστεί με laser μυωπίας PRK, θεραπεία που έχει σκοπό εκτός από τη σταθεροποίηση του κερατόκωνου να βελτιώσει και την οπτική οξύτητα του ασθενούς. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί επίσης με την ένθεση ενδοστρωματικών δακτυλίων στον κερατοειδή, μία μέθοδος που γίνεται με τη βοήθεια του femtosecond laser.

Σε περιπτώσεις πολύ προχωρημένου κερατόκωνου οπού ο ασθενής δεν μπορεί να δει καθαρά ούτε με γυαλιά οράσεως ούτε με φακούς, θα πρέπει να υποβληθεί σε μεταμόσχευση κερατοειδούς. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία η πρώιμη διάγνωση κερατόκωνου ώστε να μπορέσει να αντιμετωπιστεί με διασύνδεση κερατοειδούς (cross linking).

Η επιλογή του οφθαλμίατρου για την αντιμετώπιση της πάθησης

Στην περίπτωση που κάποιος υποπτεύεται ότι έχει κερατόκωνο ή θέλει να τον αντιμετωπίσει με επέμβαση διασύνδεσης κερατοειδούς καλό θα ήταν να διαλέξει οφθαλμίατρο που έχει μεγάλη εμπειρία με την συγκεκριμένη πάθηση και την αντιμετώπισή της. Θα πρέπει να διενεργείται τοπογραφία πρόσθιας και οπίσθιας επιφάνειας κερατοειδούς προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο προεγχειρητικός έλεγχος καθώς και παχυμετρία κερατοειδούς.

Έτσι θα μπορεί ο ασθενής να ενημερωθεί με μία επίσκεψη για το αν πάσχει από κερατόκωνο, καθώς και αν μπορεί η πάθησή του να αντιμετωπιστεί με κάποια από τις υπάρχουσες μεθόδους και κυρίως με διασύνδεση κερατοειδούς (cross linking) γεγονός πρωταρχικής σημασίας για τη σταθεροποίηση του κερατόκωνου. Τέλος, σημαντικό είναι επίσης να ληφθούν πληροφορίες για το κέντρο με το οποίο συνεργάζεται ο οφθαλμίατρος που έχει επιλέξει, καθώς και για τα μηχανήματα αντιμετώπισης κερατόκωνου με διασύνδεση κερατοειδούς (cross linking) που διαθέτει.

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Πόσο σημαντική είναι η όραση για ένα παιδί;

Κάθε παιδί, μέσα από τις αισθήσεις του, με κορυφαία την όραση, γνωρίζει τον κόσμο που το περιβάλλει. Μαθαίνει να κινείται, να επικοινωνεί, να δραστηριοποιείται και να αναπτύσσει δεξιότητες. Το 90% περίπου των πληροφοριών που φθάνουν στον εγκέφαλό του είναι οπτικές (εικόνες). Το γεγονός αυτό φανερώνει το σημαντικό ρόλο της όρασης στη γενικότερη ανάπτυξη ενός παιδιού.

Γιατί πρέπει να ελέγχουμε τα μάτια των νεογέννητων μωρών;

Αν και η διάπλαση του οπτικού συστήματος σχεδόν ολοκληρώνεται με την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης, η όραση αρχίζει να αναπτύσσεται μετά τον τοκετό. Με άλλα λόγια, το νεογέννητο βρέφος (υπό φυσιολογικές συνθήκες) έχει ένα καλά δομημένο οπτικό σύστημα, που όμως δεν είναι λειτουργικό. Κατά τη διάρκεια των επομένων μηνών και ετών της ζωής, θα ωριμάσει, μέσα από τις πολλές οπτικές εμπειρίες που θα αποκτήσει από τον έξω κόσμο. Απαιτούνται περίπου 8 χρόνια από τη γέννηση για να ωριμάσει πλήρως το οπτικό σύστημα των παιδιών. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει αφενός τα μάτια και το οπτικό σύστημα να έχουν διαπλαστεί σωστά, αφετέρου τα οπτικά ερεθίσματα από τον έξω κόσμο να φθάνουν ανεμπόδιστα και με ευκρίνεια στο οπτικό νεύρο (βρίσκεται στο εσωτερικό τμήμα του ματιού) και μέσω αυτού να φθάνουν στα οπτικά κέντρα του εγκεφάλου. Διαπλαστικές ανωμαλίες των ματιών και του οπτικού συστήματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και οφθαλμολογικές παθήσεις κατά τη νεογνική, βρεφική και προσχολική ηλικία (όπως η θόλωση του κερατοειδή ή του φακού του ματιού (καταρράκτης), το συγγενές γλαύκωμα, οι παθήσεις του αμφιβληστροειδή, οι δυσπλασίες του οπτικού νεύρου, ο στραβισμός, η αμβλυωπία, οι σοβαρές διαθλαστικές ανωμαλίες κ.ά.), μπορεί να εμποδίσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης και να οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη. Η πρώιμη διάγνωση και η κατάλληλη αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων, στις περισσότερες φορές, μπορεί να αποτρέψει σοβαρές συνέπειες.

Πως βλέπει ένα νεογέννητο μωρό;

Όπως προαναφέρθηκε, η όραση δεν είναι τέλεια ανεπτυγμένη κατά τη γέννηση. Σε όλη τη διάρκεια των προσχολικών χρόνων συνεχίζει να ωριμάζει και να βελτιώνεται. Το νεογέννητο βλέπει θολά, άχρωμα και μόνο από κοντινές αποστάσεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της βρεφικής περιόδου των επομένων μηνών, η όρασή του βελτιώνεται θεαματικά, ωθώντας το να εξερευνήσει τον κόσμο που το περιβάλλει. Όσο η όραση βελτιώνεται, τόσο το παιδί γίνεται πιο δραστήριο και με το τρόπο αυτό οικοδομεί τις δεξιότητές του.

Πότε ένα παιδί βλέπει σαν ενήλικας;

Η όραση ολοκληρώνεται περίπου στην ηλικία των 8 ετών. Κατά συνέπεια, μέχρι την ηλικία των 8 ετών, η όραση των παιδιών διαφέρει από αυτή των ενηλίκων. Επίσης, η όραση ενός παιδιού 2 ετών διαφέρει από την όραση ενός παιδιού 3 ετών, ενός παιδιού 3 ετών από ενός παιδιού 4 ετών κ.ο.κ. Ετσι λοιπόν, κάτι που θεωρείται μη φυσιολογικό για ένα παιδί 4 ετών μπορεί να είναι φυσιολογικό για ένα παιδί 3 ετών. Τέλος, και κάποια παιδιά της ίδιας ηλικίας, μπορεί να εμφανίζουν διαφορετική πορεία ανάπτυξης της όρασής τους, στα πλαίσια διαφορετικών ατομικών χαρακτηριστικών. Για το λόγο αυτό, η εκτίμηση της οπτικής λειτουργίας ενός παιδιού θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους παιδοφθαλμιάτρους, ο οποίοι γνωρίζουν τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης της όρασης, τις φυσιολογικές ή μη παρεκκλίσεις της, ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση σημαντικών οφθαλμικών παθήσεων, αλλά και να αποφεύγονται θεραπείες που δεν χρειάζονται (γυαλιά, φάρμακα, επεμβάσεις κ.ά.).

Τι σημαίνει φυσιολογική όραση;

Φυσιολογική όραση για ένα παιδί δεν σημαίνει μόνο ικανότητα να βλέπει καθαρά (ανάλογα με την ηλικία του) με κάθε μάτι ξεχωριστά και σε κάθε απόσταση, αλλά και ικανότητα να συγχρονίζει τα δύο του μάτια εκτελώντας αρμονικές διόφθαλμες κινήσεις (να μη στραβίζουν)., να βλέπουν τα χρώματα και τις αποχρώσεις τους και να έχουν μια πλήρη αντίληψη του χώρου στον οποίο κινούνται και δραστηριοποιούνται.

Είναι συχνά τα οφθαλμολογικά προβλήματα στη παιδική ηλικία;

Τα οφθαλμολογικά προβλήματα δεν είναι σπάνια στη παιδική ηλικία. θα μπορούσε να τα κατατάξει κανείς σε ήπια και σοβαρά. Η ηλικία εμφάνισής τους είναι σημαντική. Όσο νωρίτερα εμφανιστεί ένα πρόβλημα, τόσο πιο σοβαρό είναι. Ήπια προβλήματα, όπως το τσίμπλιασμα ή το δάκρυσμα απαιτούν βραχεία θεραπεία και συνήθως δεν συνοδεύονται από μόνιμες βλάβες. Ωστόσο, σοβαρά προβλήματα όπως ο καταρράκτης, η αμβλυωπία, ο στραβισμός, το γλαύκωμα, οι σημαντικές διαθλαστικές ανωμαλίες κ.ά., απαιτούν μακροχρόνια θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση όμως, η ανάγκη της πρώιμης διάγνωσης και θεραπείας είναι σημαντική.
Κάποιες ομάδες παιδιών θεωρούνται υψηλότερου κινδύνου στην εμφάνιση οφθαλμολογικών διαταραχών. Τέτοια είναι: τα πρόωρα γεννημένα παιδιά, τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, τα παιδιά με οικογενειακό ιστορικό οφθαλμολογικών προβλημάτων, τα παιδιά με άλλες χρόνιες συστηματικές παθήσεις (πχ. αρθρίτιδα, νευρολογικές παθήσεις κ.ά.), τα παιδιά που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες στο σχολείο.

Πότε θα πρέπει να ελέγχονται τα μάτια των παιδιών;

Η όραση θα πρέπει να ελέγχεται προληπτικά από πολύ νωρίς, ώστε να διασφαλιστεί η φυσιολογική ανάπτυξή της.
Ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος πρέπει γίνεται στο μαιευτήριο, για να αποκλειστούν ανωμαλίες, όπως ο συγγενής καταρράκτης, το συγγενές γλαύκωμα, δυσπλασίες του βολβού και των εσωτερικών οργάνων του ματιού.
Ο δεύτερος έλεγχος πρέπει να γίνεται στη διάρκεια του 1ου χρόνου, για να εκτιμηθεί η λειτουργικότητα του οπτικού συστήματος (πως βλέπει το παιδί, εάν παρακολουθεί, εάν στραβίζει, εάν τσιμπλιάζει κ.ά.).
Επειδή η όραση συνεχίζει να εξελίσσεται, έλεγχοι θα πρέπει να γίνονται κατά τη διάρκεια των προσχολικών και πρώτων χρόνων. (στις ηλικίες 3, 4 ½ & 6). Στη συνέχεια ο ιατρός θα υποδείξει τους χρόνους των επομένων επισκέψεων.

ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ ΚΑΙ ΟΦΘΑΛΜΟΙ

COVID -19 EYE TIPS
👉H συμβουλή της Αμερικάνικης Ακαδημίας Οφθαλμολογίας είναι να αφήσουμε στην άκρη τους φακούς επαφής κατά το διάστημα της πανδημίας του COVID-19 και να προτιμήσουμε τα γυαλιά οράσεως. Αυτό γιατί οι χρήστες φακών επαφής έχουν την τάση να ακουμπούν το πρόσωπο τους και να τρίβουν τα μάτια τους πολύ συχνότερα από τον μέσο όρο. Τα μάτια είναι δυνητική οδός μετάδοσης του ιού αφού ο ιός προσκολλάται στον επιπεφυκότα.
👉Εξάλλου τα γυαλιά προσφέρουν ένα επιπλέον στρώμα προστασίας από τα μολυσμένα με COVID-19 σταγονίδια που μπορεί να αιωρούνται στην ατμόσφαιρα.
👉 Εννοείται ότι απαιτούνται ειδικά προστατευτικά γυαλιά για τους επαγγελματίες υγείας και όσους έρχονται σε στενή επαφή με νοσούντες από τον ιο.
👉Δεν ξεχνάμε να πλένουμε τα χέρια μας σχολαστικά με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, πολλές φορές μέσα στην μέρα.
👉Ιογενής επιπεφυκίτιδα από τον ιο εμφανίζεται σπάνια, σε ποσοστο 1-3% των νοσούντων. Κανένας πανικός σε συμπτώματα επιπεφυκίτιδας αν δεν συνοδεύονται και από άλλες ενδείξεις (βήχα,πυρετό, δύσπνοια) που και πάλι μπορεί να οφείλονται σε μια οποιαδήποτε ίωση.

Όραση: 39 εκατομμύρια τυφλοί και 246 εκατομμύρια με χαμηλή όραση παγκοσμίως

Εκατομμύρια συνάνθρωποί μας δεν βλέπουν ή έχουν χαμηλή όραση σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία που αναλύουν ο Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης και ο Σωτήρης Πλαΐνης, από το Εργαστήριο Οπτικής και Όρασης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (κατά της Τύφλωσης) που εορτάζεται σήμερα (δεύτερη Πέμπτη του Οκτωβρίου), ο Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης και ο Σωτήρης Πλαΐνης, από το Εργαστήριο Οπτικής και Όρασης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης αναλύουν τα πληθυσμιακά στατιστικά των προβλημάτων όρασης.

Σύμφωνα με την Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), ο αριθμός των «νομικά τυφλών», δηλαδή των ασθενών με μείωση στην οπτική οξύτητα μεγαλύτερη από 95%, υπολογίζεται σε 39 εκατομμύρια ενώ έξι φορές μεγαλύτερος (246 εκατομμύρια) είναι ο αριθμός των ανθρώπων με διαταραχές στην όραση βαριάς ή ήπιας μορφής οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως ασθενείς με χαμηλή όραση. Ο όρος «χαμηλή όραση» δεν περιγράφει μία συγκεκριμένη πάθηση και δεν ταυτίζεται με «τύφλωση»: το «χαμηλή» σημαίνει ότι η όραση αυτών των ασθενών είναι χαμηλότερη της φυσιολογικής (κατά τουλάχιστον 70%) ενώ το «όραση» προσδιορίζει ότι οι ασθενείς με «χαμηλή όραση» δεν είναι τυφλοί. H απώλεια της όρασης είναι συνήθως προοδευτική και πλήττει μια μεγάλη κατηγορία συνανθρώπων μας, όχι μόνο άτομα τρίτης ηλικίας, αλλά επίσης ανθρώπους σε παραγωγική ηλικία ακόμα και μικρά παιδιά που αδυνατούν να εκπληρώσουν τις σχολικές τους δραστηριότητες.

Συστηματική ανάλυση δεδομένων που συλλέχθηκαν σε διάστημα εικοσαετίας σε παγκόσμιο επίπεδο και παρουσιάστηκε πρόσφατα από την ομάδα εμπειρογνωμόνων στην «τύφλωση» the Vision Loss Expert Group (1) κατέληξε στα εξής ευρήματα: Οι κύριες αιτίες «τύφλωσης» παγκοσμίως, από το 1990 έως το 2010 ήταν ο καταρράκτης (36%), τα διαθλαστικά σφάλματα (μη διορθωμένα με γυαλιά ή φακούς επαφής) (20.5%) και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (6%). Με διαφορετική ιεραρχία εμφανίζονται οι κύριες αιτίες διαταραχών όρασης βαριάς ή ήπιας μορφής, που οδηγούν στη χαμηλή όραση, όπου τα διαθλαστικά σφάλματα αποτελούν την πρώτη αιτία (52%), ενώ ακολουθούν ο καταρράκτης (22%) και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (2.5%). Αν και οι αιτίες της τύφλωσης διαφέρουν σημαντικά ανά περιοχή, σε παγκόσμιο επίπεδο και σε κάθε γεωγραφική περιοχή, οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά τύφλωσης ή διαταραχές όρασης βαριάς ή ήπιας μορφής.

Ο Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και μέλος της Παγκόσμιας Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για Παθήσεις της Όρασης Μιλτιάδης Τσιλιμπάρης τονίζει ότι, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις χειρουργικές τεχνικές σε πολλές χώρες κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, σήμερα εκτιμάται ότι στο 80% των παραπάνω περιπτώσεων τύφλωσης, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Εξαίρεση αποτελεί ίσως η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που χαρακτηρίζεται ως η πάθηση των ηλικιωμένων.

Ο Δρ. Σωτήρης Πλαΐνης, στέλεχος της ερευνητικής ομάδας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και διεθνής αξιολογητής αθλητών με αναπηρία όρασης, σημειώνει ότι μέχρι πρόσφατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν συμπεριλάμβανε το «μη-διορθωμένο» διαθλαστικό σφάλμα στις αιτίες «τύφλωσης» και είναι εμφανές ότι τα μεγάλα ποσοστά εμφάνισής του, όπως και αυτά του καταρράκτη, οφείλονται στην έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας (οπτομετρικής) και δευτεροβάθμιας (οφθαλμολογικής) περίθαλψης σε πολλές περιοχές του πλανήτη (π.χ. στην Αφρική). Η έλλειψη και η ανισότητα της πρόσβασης σε υπηρεσίες πρόληψης και υγιεινής των ματιών σε αυτές τις περιοχές του κόσμου, αλλά δυστυχώς τελευταία και στον Δυτικο-Ευρωπαϊκό κόσμο, περιορίζει τα οφέλη που θα μπορούσαν οι πάσχοντες να είχαν από τις σύγχρονες ιατρικές εξελίξεις ενώ εκμηδενίζει τις πιθανότητες πρόληψης.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, στον δυτικο-Ευρωπαϊκό κόσμο τα αίτια παρουσιάζουν κάπως διαφορετική κατανομή. Πρόσφατη δημογραφική μελέτη στη Μ. Βρετανία (2) έδειξε ότι οι κυριότερες παθήσεις για περιστατικά που έλαβαν βεβαίωση «νομικής τύφλωσης» μεταξύ 1 Απριλίου 2009 και 31 Μαρτίου 2010, αποτέλεσαν οι κληρονομούμενες παθήσεις του αμφιβληστροειδή (20.2%), όπως η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια και η νόσος του Stargardt, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (14.4%) ακολουθούμενες από περιστατικά ατροφίας του οπτικού νεύρου (14.1%). Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας (π.χ ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και μυωπική ωχροπάθεια) και το γλαύκωμα, μπορεί να συγκεντρώνουν μικρότερα ποσοστά, 7.3% και 8.6% αντίστοιχα, αλλά αποτελούν διαταραχές όρασης βαριάς ή ήπιας μορφής και συνήθως οδηγούν σε χαμηλή όραση και όχι «νομική τύφλωση».

Είναι προφανές, ότι η έλλειψη της οικονομικής ανάπτυξης είναι ένας παράγοντας που επιδεινώνει τη συχνότητα εμφάνισης των διαταραχών της όρασης. Για το λόγο αυτό, τα προγράμματα πρόληψης της τύφλωσης πρέπει να εστιάσουν όχι μόνο στον περιορισμό της τύφλωσης που μπορεί να αποφευχθεί αλλά και στην ταυτόχρονη οικονομική ανάπτυξη. Το κόστος της αποκατάστασης και της περίθαλψης που παρέχεται σε άτομα με προβλήματα όρασης είναι τα πιο προφανή. Λιγότερο εμφανείς, αλλά εξίσου σημαντικές ωστόσο, είναι οι έμμεσες δαπάνες που προκύπτουν από την απώλεια της παραγωγικότητας αυτών των ατόμων.

Νέο κεφάλαιο στη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβητικού οιδήματος ωχράς κηλίδας

Το Διαβητικό Οίδημα Ωχράς Κηλίδας είναι η συχνότερη αιτία απώλειας όρασης στους διαβητικούς ασθενείς

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημαντικές καινοτομίες στην αντιμετώπιση του Διαβητικού Οιδήματος Ωχράς Κηλίδας με θεραπευτικές μεθόδους που στοχεύουν, πέρα από τη σταθεροποίηση της όρασης των ασθενών, στην καίρια βελτίωσή της. Τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Υαλοειδούς-Αμφιβληστροειδούς επιβεβαιώνουν ότι έχει ήδη ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στη θεραπεία της νόσου.

Το Διαβητικό Οίδημα Ωχράς Κηλίδας είναι η συχνότερη αιτία απώλειας όρασης στους διαβητικούς ασθενείς. Αφορά άτομα παραγωγικής ηλικίας μεταξύ 25 και 64 ετών, ομάδα στην οποία ανήκει περίπου το 20-35% των ασθενών που ζουν τουλάχιστον 15 χρόνια με το διαβήτη. Το Διαβητικό Οίδημα Ωχράς Κηλίδας αποτελεί την «κορυφή του παγόβουνου» της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, μίας αθροιστικής βλάβης που εξελίσσεται αθόρυβα για χρόνια. Κάποια στιγμή όμως ξεμυτά στην επιφάνεια και επιφέρει απώλεια όρασης. Παρότι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια προσβάλλει την ωχρά κηλίδα, τη φωτοευαίσθητη κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνη για την ευκρινή μας όραση, δεν είναι η ηλικιακή εκφύλιση της τελευταίας που αποτελεί την κατ’ εξοχήν οφθαλμική πάθηση της τρίτης ηλικίας. Αντίθετα, το Διαβητικό Οίδημα της Ωχράς Κηλίδας είναι αυτό που αποτελεί την επιτομή αυτής της πολυπαραγοντικής νόσου,  το οποίο μερικώς προλαμβάνεται και δυνητικά θεραπεύεται, εφόσον ανιχνευτεί νωρίς.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία χρόνια νόσος των μεγάλων και μικρών αγγείων του σώματός μας. Στα μάτια η βλάβη επιτελείται στο επίπεδο των μικρών αγγείων που σταδιακά χάνουν τη «στεγανότητα» και τη «βατότητά» τους, βλάβη που μεταφράζεται σε ισχαιμία και οίδημα του αμφιβληστροειδούς. Με τον όρο «ισχαιμία» περιγράφουμε την πλημμελή οξυγόνωση των κυττάρων της όρασης και τον επακόλουθο σχηματισμό νέων παθολογικών αγγείων που συχνά αιμορραγούν. Με τον όρο «οίδημα» εννοούμε το «πρήξιμο» στην περιοχή της ωχράς κηλίδας, που συνεπάγεται δυσκολία και παραμόρφωση τόσο στην κοντινή, όσο και στη μακρινή όραση. Για τη διάγνωση του οιδήματος βασιζόμαστε στην κλινική εξέταση, αλλά και σε νεότερες απεικονιστικές μεθόδους του αμφιβληστροειδούς, όπως η οπτική τομογραφία συνοχής και η αγγειογραφία με ή χωρίς σκιαγραφικό.

Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μια ρηξικέλευθη αλλαγή στη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβητικού οιδήματος της ωχράς κηλίδας. Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση βασιζόταν αποκλειστικά στην εφαρμογή της laser φωτοπηξίας, με σκοπό τη σταθεροποίηση της όρασης, δηλαδή την επιβράδυνση της απώλειας της όρασης, με όρους καθημερινής κλινικής πράξης. Ωστόσο, πρόσφατες πολυκεντρικές μελέτες αναδεικνύουν την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα νεότερων θεραπειών που βασίζονται στη χορήγηση φαρμάκων εντός του οφθαλμού στοχεύοντας σε συγκεκριμένα μονοπάτια της νόσου. Πρόκειται για μια τελείως διαφορετική στρατηγική αντιμετώπισης του οιδήματος που στοχεύει όχι μόνο στη σταθεροποίηση, αλλά και στη βελτίωση της όρασης των ασθενών. Στο πρόσφατο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Υαλοειδούς-Αμφιβληστροειδούς, τον Ιανουάριο του 2019, αναλύθηκαν τα τελευταία δεδομένα που αφορούν στο πρώτο βιοδιασπώμενο ενδοφθάλμιο ένθεμα δεξαμεθαζόνης και στο πώς τα αποτελέσματα των μελετών που οδήγησαν στην έγκρισή του από όλους τους αρμόδιους φορείς έχουν πια επιβεβαιωθεί  στην καθημερινή κλινική μας πράξη. Φαίνεται ότι το μέλλον στην θεραπεία του Διαβητικού Οιδήματος της Ωχράς Κηλίδας είναι πια παρόν!