ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Πόσο σημαντική είναι η όραση για ένα παιδί;

Κάθε παιδί, μέσα από τις αισθήσεις του, με κορυφαία την όραση, γνωρίζει τον κόσμο που το περιβάλλει. Μαθαίνει να κινείται, να επικοινωνεί, να δραστηριοποιείται και να αναπτύσσει δεξιότητες. Το 90% περίπου των πληροφοριών που φθάνουν στον εγκέφαλό του είναι οπτικές (εικόνες). Το γεγονός αυτό φανερώνει το σημαντικό ρόλο της όρασης στη γενικότερη ανάπτυξη ενός παιδιού.

Γιατί πρέπει να ελέγχουμε τα μάτια των νεογέννητων μωρών;

Αν και η διάπλαση του οπτικού συστήματος σχεδόν ολοκληρώνεται με την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης, η όραση αρχίζει να αναπτύσσεται μετά τον τοκετό. Με άλλα λόγια, το νεογέννητο βρέφος (υπό φυσιολογικές συνθήκες) έχει ένα καλά δομημένο οπτικό σύστημα, που όμως δεν είναι λειτουργικό. Κατά τη διάρκεια των επομένων μηνών και ετών της ζωής, θα ωριμάσει, μέσα από τις πολλές οπτικές εμπειρίες που θα αποκτήσει από τον έξω κόσμο. Απαιτούνται περίπου 8 χρόνια από τη γέννηση για να ωριμάσει πλήρως το οπτικό σύστημα των παιδιών. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει αφενός τα μάτια και το οπτικό σύστημα να έχουν διαπλαστεί σωστά, αφετέρου τα οπτικά ερεθίσματα από τον έξω κόσμο να φθάνουν ανεμπόδιστα και με ευκρίνεια στο οπτικό νεύρο (βρίσκεται στο εσωτερικό τμήμα του ματιού) και μέσω αυτού να φθάνουν στα οπτικά κέντρα του εγκεφάλου. Διαπλαστικές ανωμαλίες των ματιών και του οπτικού συστήματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και οφθαλμολογικές παθήσεις κατά τη νεογνική, βρεφική και προσχολική ηλικία (όπως η θόλωση του κερατοειδή ή του φακού του ματιού (καταρράκτης), το συγγενές γλαύκωμα, οι παθήσεις του αμφιβληστροειδή, οι δυσπλασίες του οπτικού νεύρου, ο στραβισμός, η αμβλυωπία, οι σοβαρές διαθλαστικές ανωμαλίες κ.ά.), μπορεί να εμποδίσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης και να οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη. Η πρώιμη διάγνωση και η κατάλληλη αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων, στις περισσότερες φορές, μπορεί να αποτρέψει σοβαρές συνέπειες.

Πως βλέπει ένα νεογέννητο μωρό;

Όπως προαναφέρθηκε, η όραση δεν είναι τέλεια ανεπτυγμένη κατά τη γέννηση. Σε όλη τη διάρκεια των προσχολικών χρόνων συνεχίζει να ωριμάζει και να βελτιώνεται. Το νεογέννητο βλέπει θολά, άχρωμα και μόνο από κοντινές αποστάσεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της βρεφικής περιόδου των επομένων μηνών, η όρασή του βελτιώνεται θεαματικά, ωθώντας το να εξερευνήσει τον κόσμο που το περιβάλλει. Όσο η όραση βελτιώνεται, τόσο το παιδί γίνεται πιο δραστήριο και με το τρόπο αυτό οικοδομεί τις δεξιότητές του.

Πότε ένα παιδί βλέπει σαν ενήλικας;

Η όραση ολοκληρώνεται περίπου στην ηλικία των 8 ετών. Κατά συνέπεια, μέχρι την ηλικία των 8 ετών, η όραση των παιδιών διαφέρει από αυτή των ενηλίκων. Επίσης, η όραση ενός παιδιού 2 ετών διαφέρει από την όραση ενός παιδιού 3 ετών, ενός παιδιού 3 ετών από ενός παιδιού 4 ετών κ.ο.κ. Ετσι λοιπόν, κάτι που θεωρείται μη φυσιολογικό για ένα παιδί 4 ετών μπορεί να είναι φυσιολογικό για ένα παιδί 3 ετών. Τέλος, και κάποια παιδιά της ίδιας ηλικίας, μπορεί να εμφανίζουν διαφορετική πορεία ανάπτυξης της όρασής τους, στα πλαίσια διαφορετικών ατομικών χαρακτηριστικών. Για το λόγο αυτό, η εκτίμηση της οπτικής λειτουργίας ενός παιδιού θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους παιδοφθαλμιάτρους, ο οποίοι γνωρίζουν τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης της όρασης, τις φυσιολογικές ή μη παρεκκλίσεις της, ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση σημαντικών οφθαλμικών παθήσεων, αλλά και να αποφεύγονται θεραπείες που δεν χρειάζονται (γυαλιά, φάρμακα, επεμβάσεις κ.ά.).

Τι σημαίνει φυσιολογική όραση;

Φυσιολογική όραση για ένα παιδί δεν σημαίνει μόνο ικανότητα να βλέπει καθαρά (ανάλογα με την ηλικία του) με κάθε μάτι ξεχωριστά και σε κάθε απόσταση, αλλά και ικανότητα να συγχρονίζει τα δύο του μάτια εκτελώντας αρμονικές διόφθαλμες κινήσεις (να μη στραβίζουν)., να βλέπουν τα χρώματα και τις αποχρώσεις τους και να έχουν μια πλήρη αντίληψη του χώρου στον οποίο κινούνται και δραστηριοποιούνται.

Είναι συχνά τα οφθαλμολογικά προβλήματα στη παιδική ηλικία;

Τα οφθαλμολογικά προβλήματα δεν είναι σπάνια στη παιδική ηλικία. θα μπορούσε να τα κατατάξει κανείς σε ήπια και σοβαρά. Η ηλικία εμφάνισής τους είναι σημαντική. Όσο νωρίτερα εμφανιστεί ένα πρόβλημα, τόσο πιο σοβαρό είναι. Ήπια προβλήματα, όπως το τσίμπλιασμα ή το δάκρυσμα απαιτούν βραχεία θεραπεία και συνήθως δεν συνοδεύονται από μόνιμες βλάβες. Ωστόσο, σοβαρά προβλήματα όπως ο καταρράκτης, η αμβλυωπία, ο στραβισμός, το γλαύκωμα, οι σημαντικές διαθλαστικές ανωμαλίες κ.ά., απαιτούν μακροχρόνια θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση όμως, η ανάγκη της πρώιμης διάγνωσης και θεραπείας είναι σημαντική.
Κάποιες ομάδες παιδιών θεωρούνται υψηλότερου κινδύνου στην εμφάνιση οφθαλμολογικών διαταραχών. Τέτοια είναι: τα πρόωρα γεννημένα παιδιά, τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, τα παιδιά με οικογενειακό ιστορικό οφθαλμολογικών προβλημάτων, τα παιδιά με άλλες χρόνιες συστηματικές παθήσεις (πχ. αρθρίτιδα, νευρολογικές παθήσεις κ.ά.), τα παιδιά που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες στο σχολείο.

Πότε θα πρέπει να ελέγχονται τα μάτια των παιδιών;

Η όραση θα πρέπει να ελέγχεται προληπτικά από πολύ νωρίς, ώστε να διασφαλιστεί η φυσιολογική ανάπτυξή της.
Ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος πρέπει γίνεται στο μαιευτήριο, για να αποκλειστούν ανωμαλίες, όπως ο συγγενής καταρράκτης, το συγγενές γλαύκωμα, δυσπλασίες του βολβού και των εσωτερικών οργάνων του ματιού.
Ο δεύτερος έλεγχος πρέπει να γίνεται στη διάρκεια του 1ου χρόνου, για να εκτιμηθεί η λειτουργικότητα του οπτικού συστήματος (πως βλέπει το παιδί, εάν παρακολουθεί, εάν στραβίζει, εάν τσιμπλιάζει κ.ά.).
Επειδή η όραση συνεχίζει να εξελίσσεται, έλεγχοι θα πρέπει να γίνονται κατά τη διάρκεια των προσχολικών και πρώτων χρόνων. (στις ηλικίες 3, 4 ½ & 6). Στη συνέχεια ο ιατρός θα υποδείξει τους χρόνους των επομένων επισκέψεων.

• Χωρίς κατηγορία