10 αλήθειες για την όραση μας!

Τα μάτια είναι το δεύτερο πολυπλοκότερο όργανο του ανθρώπινου σώματος μετά τον εγκέφαλο, και γι’ αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία να τα προσέχουμε και να τα φροντίζουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Τα μάτια μας λοιπόν ,

 

1. Αποτελούν ένα επιστημονικό θαύμα. Αρχίζουν να αναπτύσσονται δύο εβδομάδες μετά τη σύλληψη και μέχρι τον τοκετό οι βολβοί τους έχουν πάρει τα δύο τρίτα του τελικού μεγέθους τους. Έτσι, κατά τη γέννηση οι οφθαλμικοί βολβοί έχουν διάμετρο (από την πρόσθια επιφάνειά τους προς το πίσω μέρος του ματιού) 16,5 χιλιοστά και μέχρι τα 13 μας χρόνια έχουν πάρει το τελικό μέγεθος των 24 χιλιοστών. Επιπλέον, τα μάτια μας λειτουργούν σαν υπερεξελιγμένες κάμερες, αφού μπορούν να εστιάσουν εξίσου καλά μακριά και κοντά, προσαρμόζονται αυτόματα στις συνθήκες φωτισμού (μέρα, νύχτα, ημίφως) και βλέπουν ευρυγώνια. Τέλος, διαθέτουν σχεδόν 2 εκατομμύρια κινητά τμήματα!

2. Είναι υπεύθυνα για τη… μάθηση και για τη μνήμη. Έχει υπολογιστεί ότι το 80% όσων μαθαίνουμε και το 80% των αναμνήσεών μας καθορίζονται απ’ όσα βλέπουμε.

3. Βλέπουν τα τρία βασικά χρώματα (κόκκινο, μπλε και πράσινο) αλλά αντιλαμβάνονται σχεδόν 10 εκατομμύρια διαφορετικές αποχρώσεις. Αυτές δημιουργούνται με ανάμιξη των τριών βασικών χρωμάτων, καθώς το φως (που είναι άχρωμο) αντανακλάται στα διάφορα αντικείμενα. Οι περισσότερες αποχρώσεις που αντιλαμβάνονται προέρχονται από το πράσινο χρώμα.

4. Είναι κλειστά για 5 δευτερόλεπτα κάθε λεπτό. Κάθε βλεφάρισμα διαρκεί περίπου ένα δέκατο του δευτερολέπτου, αλλά μπορεί να βλεφαρίζουμε από 2 έως 50 φορές το λεπτό (ο μέσος όρος είναι 15-20 φορές). Επομένως, κάθε λεπτό της ζωής περνάμε έως και 5 δευτερόλεπτα με τα μάτια κλειστά! Μοναδική εξαίρεση σε αυτό αποτελούν τα νεογέννητα μωρά, διότι το βλεφάρισμα αρχίζει μετά τον 6ο μήνα της ζωής.

5. Διαθέτουν τους πιο γυμνασμένους μυς του σώματος. Κάθε μάτι διαθέτει 6 μυς οι οποίοι συνεργάζονται ασταμάτητα για να εξασφαλίζουν την ακρίβεια κίνησης που απαιτεί η αέναη παρακολούθηση των αντικειμένων και των προσώπων που μας περιβάλλουν.

6. Διαθέτουν εκατομμύρια κύτταρα. Υπάρχουν δύο βασικά είδη κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την όραση: τα ραβδία και τα κωνία. Τα κύτταρα αυτά δέχονται το φως (φωτοϋποδοχείς) και βρίσκονται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα των ματιών (στο πίσω μέρος τους). Τα μάτια μας διαθέτουν πάνω από 130 εκατομμύρια ραβδία, τα οποία μας βοηθούν να βλέπουμε καλύτερα στο σκοτάδι, και 7 εκατομμύρια κωνία που μας βοηθούν να βλέπουμε τα χρώματα και τις λεπτομέρειες.

7. Η ίριδά τους είναι μοναδική σε κάθε άτομο. Ενώ τα δακτυλικά αποτυπώματα φέρουν 40 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν μοναδικά για κάθε άτομο, η ίριδα διαθέτει 256,
γι’ αυτό και το σκανάρισμά της θεωρείται η πιο ασφαλής μέθοδος ταυτοποίησης ενός ατόμου.

8. Το χρώμα τους οφείλεται στη μελανίνη. Η μελανίνη είναι η χρωστική ουσία που δίνει στο δέρμα και στα εξαρτήματά του (μαλλιά, φρύδια κ.λπ.) το χρώμα τους. Όταν η μελανίνη είναι άφθονη στα μάτια, αυτά γίνονται καφέ αλλά όταν είναι λιγοστή γίνονται γαλάζια. Αν, πάντως, έχετε γαλάζια μάτια διαθέτετε έναν κοινό απόγονο με κάθε άλλο γαλανομάτη κάτοικο του πλανήτη, σύμφωνα επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης. Σε μελέτη που είχαν δημοσιεύσει το 2008 στο επιστημονικό περιοδικό Human Genetics είχαν εντοπίσει μια γενετική μετάλλαξη που συνέβη πριν από 6.000 έως 10.000 χρόνια και ευθύνεται για το χρώμα των ματιών όλων των γαλανομάτηδων που ζουν σήμερα στη Γη! Τα υπολειπόμενα γονίδια που καθορίζουν το χρώμα των ματιών, όπως το μπλε και το πράσινο, μπορεί να παραμείνουν ανενεργά για αρκετές γενιές πριν επανεμφανιστούν σε ένα άτομο.

9. Δεν μπορούν να μεταμοσχευθούν. Προς το παρόν δεν είναι δυνατή η μεταμόσχευση οφθαλμών που θα αποκαταστήσει την όραση τυφλών ανθρώπων, διότι το οπτικό νεύρο είναι πάρα πολύ πολύπλοκο και ευαίσθητο (υπολογίζεται ότι διαθέτει πάνω από 1 εκατομμύριο νευρικές ίνες που συνδέουν το μάτι με το κέντρο της όρασης στον εγκέφαλο). Επιπλέον, οι επιστήμονες δεν έχουν βρει τρόπο να δημιουργούν στο εργαστήριο υγιή αμφιβληστροειδικά κύτταρα

10. Επουλώνονται πολύ γρήγορα. Τα μάτια έχουν την ικανότητα να διηθούν την σκόνη και τις ακαθαρσίες, και να επιδιορθώνουν τις μικρές γρατζουνιές στην επιφάνειά τους μέσα σε 48 ώρες, παρότι η εξωτερική στοιβάδα τους (ο κερατοειδής χιτώνας) είναι ο μοναδικός ιστός του σώματος που δεν έχει παροχή αίματος.

 

Έξι στους επτά εφήβους κάνουν λάθος χρήση των φακών επαφής!

Σοβαρά λάθη κατά τη χρήση φακών επαφής κάνουν οι περισσότεροι έφηβοι, με συνέπεια να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν σοβαρές μολύνσεις στα μάτια τους, προειδοποιούν οι ειδικοί.

Νέα έρευνα, σε χρήστες ηλικίας 12 έως 17 ετών, αποκαλύπτει ότι το 85% υιοθετούν τουλάχιστον μία ριψοκίνδυνη συμπεριφορά που απειλεί την όρασή τους, όπως το να κοιμούνται λίγες ή πολλές ώρες δίχως να έχουν βγάλει τους φακούς τους ή το να ξαναχρησιμοποιούν τα διαλύματα καθαρισμού και να ξεβγάζουν τους φακούς με σάλιο ή με νερό βρύσης.

Πολλοί, εξάλλου, δεν αντικαθιστούν τους φακούς όσο συχνά πρέπει, ενώ άλλοι αλλάζουν πολύ σπάνια τις θήκες φύλαξης, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύουν στο επιστημονικό περιοδικό Morbidity and Mortality Weekly Report τα ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ.

«Τα λάθη κατά τη χρήση των φακών επαφής είναι παγκόσμιο φαινόμενο και συχνά βλέπουμε ασθενείς με σοβαρές μολύνσεις των ματιών εξαιτίας τους» λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School.

«Σχεδόν κάθε μήνα εξάλλου βλέπουμε ασθενείς που φορούν διπλό φακό επαφής, γιατί έχουν ξεχάσει να βγάλουν τον πρώτο και δεν το έχουν αντιληφθεί. Οι φακοί επαφής όμως δεν είναι αξεσουάρ μόδας αλλά ιατρικές συσκευές, και αν οι χρήστες τους δεν ακολουθούν ορισμένους κανόνες τα μάτια τους μπορεί να υποστούν σοβαρές βλάβες».

Το μεγαλύτερο λάθος είναι ότι κοιμούνται φορώντας τους φακούς (ακόμα κι αν πρόκειται για φακούς τύπου
day and night), γιατί αυτό αυξάνει τον κίνδυνο φλεγμονής στον κερατοειδή εξαιτίας της ελλιπούς οξυγόνωσής του. Πολύ
πιο σοβαρά θα είναι τα πράγματα αν μολυνθεί ο κερατοειδής από μικρόβια που είτε υπάρχουν στον φακό είτε ζουν στην επιφάνεια των ματιών. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής έχει βακτηριακή κερατίτιδα, που μπορεί να συμβεί ακόμα και έπειτα από λίγες ώρες ύπνου με τους φακούς.

Ωστόσο βακτηριακή κερατίτιδα μπορεί να προκληθεί και από άλλες κακές συνήθειες, όπως η μη τήρηση των κανόνων υγιεινής ή/και η ελλιπής συντήρηση των φακών. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερη διάρκεια ζωής έχουν οι φακοί επαφής, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες βακτηριακής κερατίτιδας, με τον μικρότερο κίνδυνο να αφορά τους ημερήσιους φακούς επαφής (εφ’ όσον βέβαια οι χρήστες τους αλλάζουν καθημερινά) και τον μέγιστο κίνδυνο να αφορά τους ετήσιους, κατά τον Δρ. Κανελλόπουλο.

Η κερατίτιδα δεν είναι σπάνια. Υπολογίζεται ότι 1 στους 1.000 χρήστες φακών επαφής εκδηλώνουν ανά δεκαετία σοβαρή μόλυνση στον κερατοειδή.

«Η βακτηριακή κερατίτιδα χρειάζεται άμεσο έλεγχο και αντιμετώπιση από τον οφθαλμίατρο γιατί μπορεί να έχει επιπλοκές που φθάνουν μέχρι την ανάγκη για μεταμόσχευση κερατοειδούς», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Στην πραγματικότητα, η παλαιότερη μόλυνση με βακτήριο από χρήση φακών επαφής αποτελεί μία από τις σημαντικές ενδείξεις για μεταμόσχευση κερατοειδή στη χώρα μας».

Ένας άλλος πιθανός κίνδυνος είναι τα χημικά εγκαύματα στον κερατοειδή, που οφείλονται στο ξέπλυμα των φακών με λάθος διαλύματα πριν από τη χρήση τους.

Πολύ σημαντικό λάθος είναι όμως και το να φορούν φακούς επαφής άνθρωποι στους οποίους αντενδείκνυνται. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι παθαίνουν συχνές επιπεφυκίτιδες ή έχουν σοβαρές αλλεργίες, τα άτομα με έντονη και ανθεκτική ξηροφθαλμία, οι εργαζόμενοι σε χώρους γεμάτους σκόνη ή μικροσωματίδια, αλλά και όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα να είναι τακτικοί και επιμελείς με τη χρήση, την αποθήκευση και τον καθαρισμό τους (επειδή, π.χ., δουλεύουν ή διαβάζουν πάρα πολλές ώρες καθημερινά).

Συμβουλές προστασίας
Για να προστατευθούν οι έφηβοι και γενικότερα όσοι χρησιμοποιούν φακούς επαφής, ο Δρ. Κανελλόπουλος συνιστά τα εξής:

 

* Να τηρείτε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής. Αυτό σημαίνει ότι θα χειρίζεστε τα υγρά, τις θήκες και τους φακούς με καθαρά χέρια, και ότι θα καθαρίζετε, θα ξεβγάζετε και θα απολυμαίνετε τους φακούς με βάση τις οδηγίες και τα προϊόντα που συνιστούν ο κατασκευαστής και ο οφθαλμίατρός σας και όχι με σάλιο, νερό ή φυσιολογικό ορό.

* Να αντικαθιστάτε το υγρό στη θήκη φύλαξης των φακών σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και όχι να το αναπληρώνετε, όπως συνηθίζουν να κάνουν όσοι βιάζονται.

* Να απολυμαίνετε συχνά τις θήκες των φακών επαφής και να τις αντικαθιστάτε το αργότερο μία φορά το τρίμηνο (το ιδανικό είναι κάθε μήνα). Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Ophthalmology έδειξε ότι πως η αλλαγή της θήκης κάθε 6 μήνες αυξάνει κατά σχεδόν 5,5 φορές τον κίνδυνο μόλυνσης των ματιών.

* Να φοράτε του φακούς λίγες ώρες κάθε μέρα. Να χρησιμοποιείτε τα διορθωτικά γυαλιά σας για τουλάχιστον ένα οκτάωρο την ημέρα και να αφήνετε μία ημέρα την εβδομάδα κατά την οποία δεν θα φοράτε καθόλου φακούς επαφής.

* Μην κοιμάστε ποτέ, ούτε για λίγη ώρα, φορώντας τους φακούς σας. Η ίδια μελέτη του περιοδικού Ophthalmolo- gy έδειξε ότι ο ύπνος με τους φακούς αυξάνει κατά 6,5 φορές τον κίνδυνο μόλυνσης των ματιών.

* Να αγοράζετε υγρά φακών επαφής σε μικρές συσκευασίες, για να τις αλλάζετε συχνά.

* Μην φοράτε φακούς επαφής με ερεθισμένα μάτια, ούτε τους φακούς άλλων ατόμων.

* Ειδικά τα κορίτσια και όσοι χρησιμοποιούν μέικ απ, πρέπει να βάφονται αφού φορέσουν τους φακούς επαφής και να αφαιρούν το μέικ απ μετά την αφαίρεση των φακών.

* Να πηγαίνετε τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο στον οφθαλμίατρο για προληπτικό έλεγχο των ματιών.

* Πηγαίνετε αμέσως στον οφθαλμίατρο, αν εκδηλώσετε οποιοδήποτε επίμονο ενόχλημα στα μάτια, όπως κοκκίνισμα, πόνο, φαγούρα, ευαισθησία στο φως κ.λπ.

 

Τα άτομα με διαβήτη αμελούν να ελέγξουν την όρασή τους

Σχεδόν οι έξι στους δέκα διαβητικούς ασθενείς αμελούν να κάνουν εξετάσεις μία φορά τον χρόνο, παρά τις συστάσεις των ειδικών.

 

Μολονότι οι διαβητικοί έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρές οφθαλμολογικές παθήσεις, κινδυνεύουν ακόμη και με απώλεια όρασης, εντούτοις οι περισσότεροι πάσχοντες δεν ελέγχουν τακτικά την όρασή τους.

Από τους 2.000 ασθενείς, ηλικίας 40 ετών και άνω, που συμμετείχαν σε έρευνα επιστημόνων από το Wills Eye Hospital στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ και το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), σχεδόν οι έξι στους δέκα (το 58%) είπαν ότι δεν ελέγχουν την όρασή τους μία φορά τον χρόνο, παρά τις συστάσεις των ειδικών.

Αύξηση του διαβήτη
Δραματική αύξηση του σακχαρώδους διαβήτη παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με εκπροσώπους της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων – Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ), περίπου 11% του γενικού πληθυσμού πάσχει από τη νόσο. Οι πάσχοντες από διαβήτη τύπου Ι υπολογίζονται σε 190.000 και όσοι πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ σε 990.000.

Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να υποβάλλονται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο σε λεπτομερή έλεγχο των εσωτερικών δομών των ματιών με βυθοσκόπηση σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας . Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος μπορεί να αποτρέψει κατά 95% την απώλεια όρασης που σχετίζεται με τον σακχαρώδη διαβήτη. Δυστυχώς, ο ένας στους 10 πάσχοντες με διαβήτη σε όλο τον κόσμο πάσχει από οφθαλμικά προβλήματα που απειλούν άμεσα την όρασή του. Αυτό οφείλεται στις βλάβες που προκαλεί η περίσσεια γλυκόζης (σακχάρου) στον οργανισμό και η συναφής με αυτή μικροφλεγμονή.

Ο σακχαρώδης διαβήτης καταστρέφει τα αιμοφόρα αγγεία και συγκεκριμένα τα μικρά αρτηρίδια σε όλο το σώμα και ειδικά στα μάτια, αλλά και στους νεφρούς, στο νευρικό σύστημα και αλλού. Η αγγειακή καταστροφή οδηγεί στις επονομαζόμενες διαβητικές οφθαλμικές παθήσεις, που είναι μια ομάδα από προβλήματα των οφθαλμών τα οποία οφείλονται στον σακχαρώδη διαβήτη, και κατά κύριο λόγο συμπεριλαμβάνουν τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, τον καταρράκτη και το γλαύκωμα.

Αμφιβληστροειδοπάθεια, καταρράκτης, γλαύκωμα
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια οφείλεται άμεσα στη βλάβη των αγγείων του αμφιβληστροειδούς χιτώνα η οποία οδηγεί στη διαφυγή αίματος από αυτά, ειδικά εάν συνδυάζεται με αρτηριακή υπέρταση.

Ο καταρράκτης εκδηλώνεται πρώιμα στα άτομα με διαβήτη (ο φακός των ματιών τους θολώνει σε νεότερη ηλικία από ό,τι στους μη διαβητικούς), τα οποία έχουν επίσης δύο ως πέντε περισσότερες πιθανότητες εμφάνισής του σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς.

Οσον αφορά το γλαύκωμα, που οφείλεται στην αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και οδηγεί σε βλάβη του οπτικού νεύρου, τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν διπλάσιο κίνδυνο να το εμφανίσουν.

Από τα νοσήματα αυτά, η πιο συχνή είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια που αποτελεί την κύρια αιτία τύφλωσης στις αναπαραγωγικές ηλικίες (20-64 ετών) και είναι η πέμπτη πιο συχνή αποτρέψιμη αιτία τύφλωσης στον κόσμο. Το 2010, από τα 285 εκατομμύρια διαβητικών σε όλο τον κόσμο, πάνω από το ένα τρίτο είχε ενδείξεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και σχεδόν 31 εκατομμύρια είχαν απειλητική για την όραση αμφιβληστροειδοπάθεια, είτε επειδή αυτή ήταν προχωρημένη είτε επειδή είχαν παρουσιάσει εξαιτίας της οίδημα στο κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς, την ωχρά κηλίδα (η πάθηση αυτή λέγεται διαβητική ωχροπάθεια ή διαβητικό οίδημα ωχράς).

Απαραίτητος ο προληπτικός έλεγχος
Τα άτομα με διαβήτη, είτε αυτός είναι τύπου Ι είτε τύπου ΙΙ, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν πρέπει να περιμένουν να αναπτύξουν συμπτώματα στα μάτια πριν πάνε στον οφθαλμίατρο, γιατί αυτά κατά κανόνα εκδηλώνονται όταν έχει ήδη συμβεί κάποια απώλεια της όρασης. Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει τις δυνητικές βλάβες πολύ προτού γίνουν αντιληπτές από τον ασθενή, επομένως έχει ζωτική σημασία για την όρασή του.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι δέκα χρόνια μετά τη διάγνωση του διαβήτη όλοι οι ασθενείς εμφανίζουν από ελάχιστες έως  βαρύτατες αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή. Επιπρόσθετα, έχει υπολογιστεί ότι οι ασθενείς με αθεράπευτο διαβήτη διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για απώλεια όρασης από ό,τι ο γενικός πληθυσμό.

 

Τα 10 πράγματα που πρέπει να ξέρετε για τον καταρράκτη

 

Τι σκέφτεστε όταν ακούτε την πάθηση «καταρράκτης»; Πιθανώς ό,τι ο πολύς κόσμος: Πρόβλημα στα μάτια που αφορά στους ηλικιωμένους. Αν και αυτό είναι αναμενόμενο, δεδομένου ότι τον εκδηλώνουν πάνω από τους μισούς ανθρώπους που ξεπερνούν τα 70 τους χρόνια και πάνω από το 70% των 80άρηδων, ο καταρράκτης δεν αφορά μόνον αυτούς.

Αντιθέτως, μπορεί κάλλιστα να εμφανιστεί και σε 40άρηδες ή 50άρηδες, οι οποίοι μισοκλείνουν τα μάτια ή τα καταπονούν, για να καταφέρουν να δουν καθαρά (ιδιαίτερα όταν σκοτεινιάζει), αλλά δεν ξέρουν (ακόμη) ότι τον έχουν αναπτύξει.

Τι είναι, λοιπόν, ο καταρράκτης και ποιοι κινδυνεύουν να τον εκδηλώσουν;

1. Είναι μία νόσος ηλικίας σχεδόν 2.000 ετών. Οι πρώτες αναφορές για τον καταρράκτη χρονολογούνται από τον 1ο αιώνα μ.Χ. (πιθανώς το 29 μ.Χ.) στο έργο De Medicina, το οποίο έγραψε ο ρωμαίος συγγραφέας και (ενδεχομένως) γιατρός Αύλος Κορνήλιος Κέλσος.

2. Δεν σχηματίζεται πάνω στο μάτι. Ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι ο καταρράκτης αναπτύσσεται, επειδή δημιουργείται ένα θολό στρώμα πάνω στον κρυσταλλοειδή φακό του ματιού. Στην πραγματικότητα η θόλωση δημιουργείται στο εσωτερικό του ματιού, όταν διασπαστούν οι πρωτεΐνες, που αποτελούν τον φυσιολογικά διαυγή φακό του ματιού. Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο οι ασθενείς δεν νιώθουν καμία οφθαλμική ενόχληση από τον καταρράκτη τους και τον αντιλαμβάνονται μόνο όταν αρχίσει να επηρεάζεται σημαντικά η όρασή τους.

3. Η ηλικία δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας κινδύνου. Αν και ο καταρράκτης εκδηλώνεται κυρίως στις ηλικίες 60 και 70 ετών, η ανάπτυξή του συνήθως έχει αρχίσει πολύ νωρίτερα. Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που προδιαθέτουν για ταχύτερη εμφάνισή του. Τέτοιοι είναι ορισμένα νοσήματα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης), η χρήση ορισμένων φαρμάκων (π.χ. λήψη κορτιζόνης για μεγάλο χρονικό διάστημα), ατυχήματα με τραυματισμό του οφθαλμού και η υψηλή μυωπία (πάνω από 10 βαθμούς) κυρίως σε γυναίκες. Άλλοι παράγοντες κινδύνου που, αθροιστικά, φαίνεται να σχετίζονται με την πρόωρη εμφάνιση καταρράκτη, είναι το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ και η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο. Ενδέχεται, επίσης, να παίζει ρόλο και το οικογενειακό ιστορικό καταρράκτη.

4. Η θόλωση της όρασης δεν είναι το μοναδικό σύμπτωμα. Μπορεί να είναι το πιο γνωστό, αλλά υπάρχουν και
άλλα πολύ χαρακτηριστικά, όπως το να βλέπει κανείς φωτοστέφανα γύρω από τα λαμπερά φώτα (π.χ. τη νύχτα, όταν έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση ένα αυτοκίνητο), η διπλωπία (βλέπει τα πράγματα διπλά) και το ξεθώριασμα των χρωμάτων γύρω του (αυτό γίνεται αντιληπτό κυρίως μετά την εγχείρηση, όταν ξαφνικά ο κόσμος γίνεται πιο πολύχρωμος και λαμπερός). Ένα άλλο σύμπτωμα είναι, ότι ξαφνικά αρχίζει να αυξάνεται η μυωπία ή να μειώνεται η υπερμετρωπία που έχει ένα άτομο, με συνέπεια να πρέπει να αλλάξει τα γυαλιά του. Ο ασθενής μπορεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες και σε συνθήκες έντονου φωτισμού (π.χ. μια μέρα με πολύ ήλιο να δυσκολεύεται να κατέβει μια σκάλα
με λευκά σκαλοπάτια). Αυτά τα συμπτώματα δυστυχώς ακόμη και σήμερα δεν ελέγχονται συστηματικά από πολλούς χειρουργούς-οφθαλμιάτρους, που αξιολογούν καθημερινά πιθανούς ασθενείς.

5. Μπορεί να προσβάλει μόνο το ένα μάτι. Αν και πιο συνηθισμένος είναι ο αμφοτερόπλευρος καταρράκτης, είναι πιθανό να αναπτυχθεί θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού μόνο στο ένα μάτι (για παράδειγμα, αυτό συμβαίνει όταν ο καταρράκτης εκδηλώνεται έπειτα από ένα κτύπημα ή τραυματισμό στο ένα μάτι).

6. Είναι μύθος ότι δεν πρέπει να χειρουργηθεί, αν δεν «ωριμάσει». Η απόφαση για επέμβαση δεν λαμβάνεται
με βάση τον βαθμό ωρίμανσης του καταρράκτη, αλλά με τις απαντήσεις του ασθενούς σε τέσσερα βασικά ερωτήματα
που έχει θεσπίσει η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO). Επηρεάζει ο καταρράκτης τις καθημερινές δραστηριότητες; Επηρεάζει την ικανότητα ασφαλούς οδήγησης τη νύκτα; Εμποδίζει την ενασχόληση με υπαίθριες δραστηριότητες; Μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλους τρόπους (π.χ. με πιο έντονο φωτισμό στο σπίτι, μεγεθυντικό φακό στο διάβασμα, γυαλιά ηλίου με πολωμένους φακούς κτλ); Αν οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δείξουν ότι ο καταρράκτης επηρεάζει την καθημερινή ζωή, πρέπει να χειρουργηθεί (συνήθως αυτό συμβαίνει όταν η θόλωση του φακού έχει μειώσει κατά 50% την όραση).

7. Η εγχείρηση για τον καταρράκτη είναι η πιο ασφαλής της Ιατρικής. Καμία χειρουργική επέμβαση δεν έχει μηδενικό ποσοστό επιπλοκών. Παρότι, λοιπόν, η εγχείρηση για τον καταρράκτη έχει ποσοστό επιτυχίας 96%, πολύ σπάνια παρατηρούνται επιπλοκές όπως φλεγμονή, μετακίνηση του ενδοφακού (ο τεχνητός φακός που αντικαθιστά τον φυσικό) ή και ακόμη αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Τα συμβάντα αυτά αποδεικνύουν πως ακόμα και η πολύ απλή αυτή επέμβαση πρέπει να πραγματοποιείται με άκρα σοβαρότητα και έγκριτη και έμπειρη ιατρική παρακολούθηση.

8. Η εγχείρηση είναι πολύ γρήγορη. Ουσιαστικά τελειώνει μέσα σε 15 λεπτά, καθώς γίνεται με τοπική αναισθησία, απαιτεί πολύ μικρή τομή (με τα nanosecond laser είναι μόλις 1,6 χιλιοστά) και δεν χρειάζεται ράμματα. Ωστόσο η συνολική παραμονή του ασθενούς στο ιατρείο είναι περίπου 2 ώρες, διότι η χειρουργική ομάδα χρειάζεται κάποιο χρόνο για να προετοιμάσει τον ασθενή για την επέμβαση και να φροντίσει για την ανάρρωσή του.

9. Ο καταρράκτης δεν μπορεί να υποτροπιάσει. Μήνες ή χρόνια ύστερα από την επέμβαση, η όραση μπορεί να θολώσει πάλι. Παρότι πολύς κόσμος νομίζει ότι αυτό σημαίνει υποτροπή, στην πραγματικότητα δεν είναι, διότι ο φυσιολογικός φακός του ματιού έχει αντικατασταθεί από συνθετικό ο οποίος δεν θολώνει. Αυτό που συμβαίνει μερικές φορές είναι ότι θολώνει η μεμβράνη στήριξης του τεχνητού φακού. Η θόλωση αυτή χρειάζεται αντιμετώπιση με ειδικό λέιζερ (Yag laser), αλλά χωρίς να απαιτηθεί νέα τομή στο μάτι.

10. Υπάρχουν τρόποι προστασίας. Αν και κανένας δεν μπορεί να σταματήσει το ρολόι του χρόνου, τον κίνδυνο εμφάνισης καταρράκτη μειώνει η χρήση καλών γυαλιών ηλίου χειμώνα-καλοκαίρι (και η αντικατάστασή τους κάθε 2 χρόνια), η κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες (ειδικά σε βιταμίνη C), η αποφυγή του καπνίσματος, ο περιορισμός του αλκοόλ και η προστασία ή ο σωστός έλεγχος του διαβήτη.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΩΝ ΑΝΩΜΑΛΙΩΝ ΜΕ LASER (ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ);

Η Διαθλαστική χειρουργική με λέιζερ αποτελεί μια χειρουργική διαδικασία που διορθώνει τα σφάλματα εστίασης του ανθρώπινου ματιού (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό και / ή πρεσβυωπία) χρησιμοποιώντας λέιζερ εξαιρετικής ακρίβειας. Στόχος κάθε διαθλαστικής επέμβασης είναι η απαλλαγή από τα γυαλιά και τους φακούς επαφής. Η Διαθλαστική Χειρουργική με λέιζερ κάνει την καθημερινότητα ευκολότερη και βελτιώνει την ποιότητα ζωής αυτών που την επιλέγουν. Την τελευταία 20ετία, τόσο οι χειρουργικές τεχνικές όσο και ο εξοπλισμός έχουν βελτιωθεί δραματικά, ώστε σήμερα η διόρθωση αμετρωπιών με laser θεωρείται επέμβαση ρουτίνας και κρίνεται απολύτως ασφαλής. Αποτελεί το πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο πεδίο της οφθαλμολογίας. Εκατομμύρια επεμβάσεις διόρθωσης μυωπίας, αστιγματισμού και υπερμετρωπίας έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα σε όλο τον κόσμο, με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Η διαδικασία είναι απλή: εφαρμόζοντας μια ακτίνα excimer laser, «σμιλεύουμε» την καμπυλότητα του κερατοειδούς, προκαλώντας έτσι τις ακτίνες του φωτός να εστιάσουν ακριβώς εκεί που πρέπει (επάνω στον αμφιβληστροειδή), με αποτέλεσμα την άριστη όραση (εμμετρωπία) χωρίς γυαλιά. Οι ακτίνες του EXCIMER LASER κατευθύνονται, με τη χρήση Computer, στο κέντρο του κερατοειδούς και αφαιρούν πολύ λεπτά στρώματά του, με σκοπό την «επιπέδωση» του κεντρικού τμήματός του. Όσο υψηλότερη είναι η μυωπία που θέλουμε να διορθώσουμε, τόσο μεγαλύτερη είναι αυτή η επιπέδωση. Με ανάλογο τρόπο και τροποποιημένη εφαρμογή της ενέργειας laser αντίστοιχα, μπορούν επίσης να διορθωθούν η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός. Το λέιζερ είναι ασφαλές και αποτελεσματικό και δεν επηρεάζει τους παρακείμενους ιστούς. Η δέσμη του λέιζερ που χρησιμοποιούμε παράγει υπεριώδη ακτινοβολία και παλμούς υψηλής ενέργειας που διαρκούν εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου, οι οποίοι σμιλεύουν τον ιστό του κερατοειδούς με ακρίβεια της τάξης 0,25 μικρά (χιλιοστά του χιλιοστού). Η επέμβαση πραγματοποιείται με τη χρήση μόνο αναισθητικών σταγόνων τοπικά χωρίς να απαιτείται παραμονή σε νοσοκομείο.

Δύο μεγάλες κατηγορίες επεμβάσεων υπάρχουν:

Η πλειοψηφία των διαθλαστικών επεμβάσεων που γίνονται σήμερα ανήκουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες επεμβάσεων: Αυτές είναι η LASIK και η PRK. Μετά τον προεγχειρητικό έλεγχο, ο χειρουργός οφθαλμίατρος θα αποφασίσει ποια μέθοδος είναι η πλέον κατάλληλη για τον κάθε ασθενή. Στατιστικές αναλύσεις με δείγμα πολλές χιλιάδες περιστατικά, δείχνουν πως και οι δυο τεχνικές έχουν τέλεια και μόνιμα αποτελέσματα.

Με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι πληρείτε τα κριτήρια για ασφαλή διαθλαστική επέμβαση με Laser, είναι απαραίτητο να εμπιστευθείτε την υγεία των ματιών σας και να πάρετε μια τεκμηριωμένη απόφαση, μετά από συνυπολογισμό όλων των παραγόντων. Στην απόφασή σας πρέπει να βαρύνουν οι εξής κυρίως παράγοντες.

• Ο Χειρουργός

Θα πρέπει να εκτιμήσετε την σημασία του χειρουργού και της ομάδας του στην επιλογή σας και η επιλογή σας αυτή πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων σας. Θα πρέπει να επιλέξετε ένα χειρουργό οφθαλμίατρο με κατάλληλη εκπαίδευση και μεγάλη εμπειρία στη διαθλαστική χειρουργική και στη χειρουργική του κερατοειδούς. Ο κατάλληλος χειρουργός οφθαλμίατρος θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιεί με ασφάλεια όλες τις μεθόδους διαθλαστικής χειρουργικής, καθώς και τις εναλλακτικές λύσεις για τον ασθενή, σε περίπτωση που η διόρθωσή του δεν είναι εφικτή με Laser. Η τεχνογνωσία και η εμπειρία του χειρουργού χρειάζεται σε κάθε στάδιο της θεραπείας για να εξασφαλίσει τη μέγιστη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Σε έμπειρα χειρουργικά χέρια, με αυστηρή τήρηση των πρωτοκόλλων θεραπείας και με εξατομικευμένη φροντίδα και προσοχή στη λεπτομέρεια, τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά.

• Το οφθαλμολογικό κέντρο και η Τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί

Θα πρέπει να βεβαιωθείτε ότι η τεχνολογία (εξοπλισμός προεγχειρητικών μετρήσεων και εξοπλισμός Laser) και η τεχνογνωσία (μέθοδοι διαθλαστικής διόρθωσης) που θα χρησιμοποιηθούν για την επέμβασή σας να είναι σύγχρονες και να μπορούν να πραγματοποιήσουν αυτά που υπόσχονται.

• Το κόστος της επέμβασης

Πολλοί ασθενείς δυστυχώς έλκονται από το παραπλανητικό χαμηλό κόστος ή ακόμα και την εσφαλμένη αντίληψη ότι η τεχνολογία είναι το παν. Ωστόσο, θα πρέπει (πριν παρασυρθείτε από ενδεχόμενες προσφορές χαμηλών τιμών), στο συνολικό κόστος να συνυπολογίσετε

• Το κόστος των προεγχειρητικών εξετάσεων και επισκέψεων
• Το κόστος του χειρουργείου (αμοιβή ιατρού και κλινικής)
• Το κόστος της διαδικασίας λέιζερ
• Το κόστος των μετεγχειρητικών εξετάσεων και επισκέψεων
• Το κόστος των φαρμάκων
• Όλη τη μετεγχειρητική φροντίδα για τη περίοδο των 12 μηνών, συμπεριλαμβανομένων των οφθαλμολογικών εξετάσεων και των σχετικών ελέγχων.

Οπτική οδός: Η διαδρομή ανάμεσα στον οφθαλμό και στον ανθρώπινο εγκέφαλο

Oπτική οδός ονομάζεται η διαδρομή που διασχίζει ένα φωτεινό ερέθισμα για να φτάσει από τον οφθαλμό στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Η λειτουργία της όρασης για να είναι άρτια, απαιτείται μια αλληλουχία δομών αλλά και φυσιολογικών λειτουργιών, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και ξεκινούν από τον ίδιο τον οφθαλμό και καταλήγουν στο εγκεφαλικό φλοιό, δηλαδή στο κέντρο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την όραση μας.

Η οπτική οδός στο σύνολο της περιλαμβάνει τρεις νευρώνες, τους μεταβιβαστές του οπτικού ερεθίσματος με τους οποίους γίνεται η αντίληψη του φωτεινού ερεθίσματος. Από αυτούς οι δύο βρίσκονται στον αμφιβληστροειδή, ενώ ο τρίτος στο έξω γονατώδες σώμα. Η διαβιβαστική οδός αρχίζει από τα δίπολα κύτταρα του αμφιβληστροειδή.

Τον πρώτο νευρώνα αποτελούν οι φωτοϋποδοχείς (κωνία και ραβδία). Τα δίπολα κύτταρα αποτελούν διάμεσους νευρώνες μεταξύ των φωτοϋποδοχέων και των γαγγλιακών κυττάρων. Οι συνάψεις τους βρίσκονται στην έσω δικτυωτή στιβάδα του αμφιβληστροειδή. Τον δεύτερο νευρώνα αποτελούν τα γαγγλιακά κύτταρα, των οποίων οι οπτικές ίνες συρρέουν προς τον οπίσθιο πόλο του οφθαλμικού βολβού και σχηματίζουν την κεφαλή του οπτικού νεύρου.