Οι Η/Υ επηρεάζουν την όραση μας;
Τα προβλήματα στην όραση από τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών αποτελούν τον δεύτερο πιο συχνό λόγο που οδηγεί τα νεαρά υγιή άτοµα στον οφθαλμίατρο. Αυτό που συµβαίνει σε άτοµα που χρησιµοποιούν για πολλές ωρές την ηµέρα ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι κατά βάση µία »ασθενωπεία», δηλαδή µία δυσκολία στην όραση και φυσικά το δεύτερο πρόβληµα που δηµιουργείται είναι προβλήµατα από την επαναληπτική κίνηση των δακτύλων και των µυών στα χέρια.
Οι επιπτώσεις που µπορεί να έχουν οι υπολογιστές στην όραση και στα µάτια γενικότερα βρίσκονται ακόµα κάτω από διαρκή παρατήρηση, γενικά όµως δεν έχει διαπιστωθεί κάποια σηµαντική µόνιµη βλάβη.
Περισσότερο από το 50% των χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών υποφέρουν από κόπωση των ματιών (κοπιωπία), πονοκεφάλους και θολή όραση. Αυτά τα συμπτώματα αρκετές φορές επηρεάζουν τη γενικότερη υγεία του ατόμου, δημιουργώντας του ένα συνολικό αίσθημα κόπωσης το οποίο οδηγεί σε μειωμένη απόδοση ακόμα και στην εργασία.
Επιπλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι, σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, άτομα με πολύωρη εργασία σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχουν αυξημένο κίνδυνο για γλαύκωμα.
Με ποιο τρόπο οι Η/Υ επηρεάζουν την όραση μας;
Όταν παρατηρούµε µία οθόνη Η/Υ, αυτό που συµβαίνει είναι ότι χάνουµε την αίσθηση του βάθους, της στερεοπτικής όρασης και επίσης η προσαρµογή µας βρίσκεται σε ένα µόνιµο σηµείο εργασίας. Επίσης, η σύγκλιση των µατιών, (αυτό που συµβαίνει όταν κοιτάµε κοντά -τα δύο µάτια συγκλίνουν το ένα προς το άλλο) βρίσκεται και αυτή σε µία συνεχή υπερδιέργεση. Επίσης µειώνεται και η συχνότητα µε την οποία ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρά µας (οι βλεφαρισμοί). Αυτό είναι σηµαντικά διαφορετικό από το να διαβάζουµε τυπωµένη γραπτή ύλη, γιατί οι περισσότερες οθόνες υπολογιστή, ειδικά αυτές που περιέχουν µία καθοδική λυχνία, δεν δίνουν µία συνεχή εικόνα, αλλά µία εικόνα που περνάει καρέ-καρέ και ο εγκέφαλος τη συνδέει για να βλέπουµε µία συνεχή εικόνα, είναι µία εικόνα η οποία είναι οµόφωτη και έχει πολύ διαφορετικό contrast (αντίθεση) και καθαρότητα. Μετά από πολύωρη χρήση υπολογιστών, αυτό που συµβαίνει είναι ότι τα κωνία, τα κύτταρα αυτά που χρησιµοποιούµε για την αντίληψη της έγχρωµης όρασης, υπερλειτουργούν συνεχώς, πολλές φορές, η εικόνα αυτή από την υπερλειτουργία των κωνίων παραµένει στον εγκέφαλό µας παρ’ότι έχει αλλάξει η εικόνα της οθόνης του υπολογιστή. Αυτό λέγεται “after effect” ή φαινόµενο McCollough και καµιά φορά αντιστρέφεται η αντίληψη των χρωµάτων.
Αυτό που µας απασχολεί µε τη χρήση των Η/Υ είναι κατά πόσο υπάρχει έκθεση σε ακτινοβολία ή υπεριώδη ακτινοβολία και κατά πόσο αυτό µπορεί να προδιαθέσει σε καταρράκτη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι αποδείξεις που υπάρχουν είναι ότι η ακτινοβολία που δεχόµαστε, όσον αφορά τις υπεριώδεις ακτινοβολίες από την οθόνη του υπολογιστή είναι λιγότερες από αυτές από µία λάµπα φθορισµού, άρα δεν υπάρχουν επικίνδυνες ακτινοβολίες για το µάτι και δεν υπάρχει ακόµα απόδειξη ότι µπορεί αυτό να δηµιουργήσει καταρράκτη.
Οφθαλμολογικά συμπτώματα οφειλόμενα στο PC
- Πονοκέφαλος κατά τη διάρκεια χρήσης και μετά του PC
- Πόνος στα µάτια
- Μάτια ξηρά ή /και ερεθισμένα
- Θολή όραση
- Αργή επανεστίαση κατά την χρήσης της οθόνης
- Μετά από πολύωρη χρήση του PC υπάρχει δυσκολία της όρασης των μακρινών αντικειμένων
- Περιστασιακή διπλωπία
- Κακή εκτίμηση των χρωμάτων
Γενικότερα σωματικά συμπτώματα οφειλόμενα στο PC
- Πόνος στον αυχένα ή/και στους ώμους
- Οσφυαλγία
- Κόπωση, ίσως και άλγος, στα χέρια και τους καρπούς
-
Μειωμένη απόδοση στην εργασία, συχνά λάθη και καταβολή
Τρόποι αποφυγής τέτοιων φαινομένων
- Η οθόνη του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο των ματιών
- Το πληκτρολόγιο πρέπει να βρίσκεται σε θέση τέτοια ώστε το κάτω μέρος των βραχιόνων και των καρπών να είναι παράλληλα με το έδαφος
- Το κάθισμα είναι απαραίτητο να έχει ρυθμιζόμενα μέρη ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες του χρήστη.
- Οι μηροί πρέπει να είναι επίσης παράλληλοι με το έδαφος, όπως και τα χέρια.
-
Η αντίθεση και φωτεινότητα της οθόνης πρέπει να είναι ρυθμισμένες στον επιθυμητό για το χρήστη βαθμό, ώστε να αισθάνεται άνετα και να μην κουράζονται τα μάτια του.
-
Ο φωτισμός του χώρου πρέπει να είναι 3 φορές εντονότερος από αυτόν της οθόνης.
-
Πρέπει να γίνεται χρήση φίλτρου οθόνης.
-
Είναι σημαντικό να εργάζεται κανείς σε μεγάλη οθόνη ώστε να μην καταβάλλεται κόπος για την ανάγνωση ενός κειμένου ή τη συγγραφή του.
-
Στην οθόνη δεν πρέπει να αντανακλά φώς από παράθυρο ή άλλη φωτεινή πηγή.
-
Είναι απαραίτητο το τακτικό καθάρισμα της οθόνης από την σκόνη.
- Ρυθμίστε το μέγεθος γραμματοσειράς στην οθόνη σας, επιλέγοντας μια ρύθμιση με την οποία αισθάνεστε άνετα, αν το πρόγραμμα που χρησιμοποιείτε στον υπολογιστή έχει αυτήν τη δυνατότητα.
- Ρυθμίστε τη φωτεινότητα και το κοντράστ της οθόνης σας.
- Άτοµα που χρησιµοποιούν συνεχώς υπολογιστές µπορεί να έχουν κάποια µικρή διαθλαστική ανωµαλία, όπως λίγη µυωπία, λίγο αστιγµατισµό, λίγη υπερµετρωπία, κάτι που αν το διορθώσουν µε τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής θα τους βοηθήσει να χρησιιµοποιούν τις συσκευές αυτές µε πολύ µεγαλύτερη άνεση.
- Η χρήση κολλυρίων τεχνητών δακρύων µπορεί να βοηθήσει στην ξηροφθαλμία που µπορεί να προκαλέσει η πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών από µείωση της ταχύτητας και συχνότητας των βλεφαρισμών (ανοικλεισίµατος των µατιών),
- επίσης και η σωστή ενυδάτωση της ατµόσφαιρας στην οποία λειτουργεί το άτοµο που χρησιµοποιεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
- Το σημαντικότερο όλων είναι τα σύντομα και συχνά διαλείμματα 2-3 λεπτών κάθε 15-20 λεπτά εργασίας/ 5 λεπτών για κάθε μισή ώρα εργασίας ή των 10 λεπτών για μια ώρα εργασίας .
- Ο κανόνας των 20-20-20= διάλειμμα κάθε 20 λεπτά εργασίας στον υπολογιστή για 20 δευτερόλεπτα κοιτώντας 20 πόδια (6 μέτρα) μακριά
Ποια προβλήματα δημιουργούνται από την υπερβολική χρήση των Η/Υ στην παιδική ηλικία;
Στην Αμερική, την Ευρώπη και τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα τα παιδιά ξοδεύουν 1 με 3 ώρες καθημερινά μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή είτε για τις σχολικές τους εργασίες είτε για να παίξουν. Πολλές φορές δε, οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά τους από την πρώιμη παιδική ηλικία των δύο ή τριών ετών να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. Έτσι, πολύ υψηλό ποσοστό παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή στο σπίτι ή το σχολείο.
Πολλοί οφθαλμίατροι πιστεύουν ότι η υπερβολική χρήση του υπολογιστή κατά την παιδική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο για μυωπία. Αναφέρονται δε σε μελέτες που έχουν γίνει και από τις οποίες προκύπτει ότι οι υπολογιστές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην όραση των παιδιών.
Ειδικότερα σε διάφορες μελέτες που έχουν γίνει αναφέρεται ότι:
25% των παιδιών που χρησιμοποιούν υπολογιστή χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά προκειμένου να δουλέψουν άνετα και ακίνδυνα στο κομπιούτερ στο σπίτι ή στο σχολείο.
Το ποσοστό των παιδΙών στο πρώτο στάδιο μυωπίας έχει αυξηθεί από 12% στο 20% από το 1995 έως σήμερα Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 7-9 ετών με μυωπία έχει διπλασιαστεί την τελευταία τριετία, φθάνοντας το 34%
Είκοσι χρόνια πριν, τα περισσότερα παιδιά έπαιζαν σε ανοικτούς χώρους και η μακρινή τους όραση ήταν περισσότερο σημαντική. Σήμερα, τα περισσότερα παιδιά εργάζονται μπροστά στον υπολογιστή είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. Το να κάθονται μπροστά στο κομπιούτερ, κοιτάζοντας επίμονα την οθόνη του, δημιουργεί προβλήματα που δεν ήταν γνωστά πριν από μερικά χρόνια. Με την χρήση του υπολογιστή το οπτικό σύστημα του παιδιού επικεντρώνεται και πιέζεται περισσότερο από άλλες δραστηριότητες. Η χρήση του κομπιούτερ απαιτεί υψηλού επιπέδου επιδεξιότητες από τα μάτια των μικρών παιδιών που ακόμα το οπτικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Μόνο όταν αυτό ωριμάσει, το παιδί είναι σε θέση να διαχειριστεί την πίεση και το στρες που προκαλεί η χρήση του υπολογιστή.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Οφθαλμολογίας, ο αντίκτυπος από την χρήση των υπολογιστών στην παιδική ηλικία περιλαμβάνει τους ακόλουθους παράγοντες:
Τα παιδιά έχουν περιορισμένο βαθμό αυτο-προστασίας. και δεν μπορούν να δουλεύουν μπροστά στον υπολογιστή για ώρες χωρίς ή με ελάχιστα λεπτά διαλείμματος. Αυτή η παρατεταμένη δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα εστίασης καΙ προσήλωσης της όρασης.
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα προσαρμοστικά. Πιστεύουν ότι όσα βλέπουν και όπως τα βλέπουν είναι φυσιολογικά ακόμα και αν έχουν πρόβλημα με την όρασή τους. Γι αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να παρακολουθούν το χρόνο που τα παιδιά τους ξοδεύουν δουλεύοντας μπροστά στον υπολογιστή.
Τα παιδιά εξ΄ορισμού είναι μικρότερα από τους ενήλικες. Τις περισσότερες φορές οι θέσεις εργασίας των υπολογιστών είναι σχεδιασμένες για να χρησιμοποιούνται από ενήλικες. Αυτό μπορεί να αλλάξει την οπτική γωνία των παιδιών. Οι χρήστες των υπολογιστών θα πρέπει να βλέπουν την οθόνη του ελαφρώς προς τα κάτω, σε γωνία 15°. Επιπλέον, σαν αποτέλεσμα της δυσκολίας με την οποία τα παιδιά φθάνουν το πληκτρολόγιο του υπολογιστή ή ακουμπούν τα πόδια τους στο πάτωμα, μπορεί να αισθάνονται πόνο στο λαιμό, τους ώμους ή την πλάτη.
Συμβουλές για την αποφυγή προβλημάτων από τη χρήση των Η/Υ στην παιδική ηλικία.
Πολλοί οφθαλμίατροι ισχυρίζονται ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν υπολογιστή πολύ πριν το οπτικό τους σύστημα αναπτυχθεί πλήρως βρίσκονται στην καρδιά του προβλήματος που αποκαλείται «computer vision syndrome» δηλαδή οπτικό σύνδρομο που αναπτύσσεται από την υπερβολική χρήση του υπολογιστή.
Προκειμένου να προστατεύσετε τα παιδιά σας από αυτό το σύνδρομο ακολουθείστε τις ακόλουθες συμβουλές:
- Πριν ξεκινήσει το σχολείο, κάθε παιδί θα πρέπει να κάνει έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο περιλαμβάνοντας τον έλεγχο κοντινής και μακρινής όρασης.
- Οι θέσεις εργασίας για τον υπολογιστή θα πρέπει να είναι έτσι προσαρμοσμένες ώστε να ταιριάζουν σε παιδί και όχι σε ενήλικα.
- Η προτεινόμενη απόσταση μεταξύ της οθόνης του υπολογιστή και των ματιών του παιδιού είναι 50-60 εκατοστά. Κοιτάζοντας την οθόνη του κομπιούτερ από μικρότερη απόσταση, η όραση των παιδιών κινδυνεύει από την υπερβολική προσαρμογή των ματιών τους
- Ο χρόνος εργασίας των παιδιών μπροστά σε υπολογιστή θα πρέπει να είναι πάντα ελεγχόμενος και κατά το δυνατόν διακεκομμένος ώστε να παρεμβάλλονται μεσοδιαστήματα ανάπαυσης για το οπτικό και μυοσκελετικό τους σύστημα.
- Οι γονείς και οι δάσκαλοι θα πρέπει να αναγνωρίζουν κάθε συμπεριφορά που δείχνει πιθανά προβλήματα όπως: κόκκινα μάτια, συχνό τρίψιμο των ματιών, κλίση του κεφαλιού ή άλλες ασυνήθιστες στάσεις και τέλος παράπονα για θολή όραση κουρασμένα μάτια και να απευθύνονται άμεσα στον οφθαλμίατρο.
Θυμηθείτε: Ο οφθαλμίατρός σας είναι πάντα η καλύτερη πηγή που θα σας δώσει υπεύθυνες απαντήσεις πάνω σε θέματα που αφορούν την υγεία των ματιών σας. Απευθυνθείτε σε αυτόν για ολοκληρωμένη πληροφόρηση.
ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: http://www.aoa.org/patients-and-public/caring-for-your-vision/protecting-your-vision/computer-vision-syndrome?sso=y
ΒΑΣΙΛΙΚΗ Δ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ- Χειρουργός Οφθαλμίατρος (Ασκληπιού 14) 6974452181/2431023006 - Τρίκαλα 